استاتیرا

لغت نامه دهخدا

استاتیرا. [ اِ تا ت ِ ] ( اِخ ) ارشک پسر داریوش دوم که بعدها پس از جلوس بتخت موسوم به اردشیر گردید، وی با استاتیرادختر ایدِرنِس ( ویدرن ) یکی از بزرگان پارسی ازدواج کرد و برادر استاتیرا موسوم به تری تخمس آمس ترپس دختر شاه را داشت. ( ایران باستان صص 901 و 962 ). استاتیرا آنگاه که ملکه شد در تخت روان باز و بی پرده حرکت میکرد و به اشخاصی از زنان اتباع خود اجازه میداد که به او نزدیک شده درودش گویند و این رفتار او پارسیان را خوش آمد. ( ایران باستان ص 995 و 996 ). پروشات مادر اردشیر دوم با استاتیرا خصومت میورزید. ( ایران باستان ص 998 و 1037 و 1054 ). و مدتها قصد کشتن استاتیرا را داشت ، بالاخره به دسائس و حیل نیت خود را اجرا کرد. او زنی در خدمت خود داشت بنام ژی ژیس که مورد اعتماد تام ملکه و بر وی بسیار مسلط بود و همین زن بقول دی نن آلت اجرای خیال فاسد پروشات گردید. شرح قضیه موافق نوشته های دی نن و کتزیاس و پلوتارک ( زندگانی اردشیر، فصل 21 ) با جزئی اختلافی چنین است : هر دو ملکه از چندی قبل آشتی کرده و ظاهراً نشان میدادند که منازعات و سوء ظن های دیرینه را فراموش کرده اند، زیرا بمنازل یکدیگر آمد و شد داشتند و با هم غذا صرف میکردند ولی چون باطناً باز از یکدیگر بیمناک بودند غذا را از یک ظرف و از همان خوراک میخوردند. بعد پلوتارک گوید: در پارس مرغی هست که فضاله ندارد و روده هایش پر از چربی است بنابراین تصور میکنند که غذای این مرغ از باد و شبنم است. این مرغ را رین تاسِس نامند ولی کتزیاس این مرغ را رین داوِس نامیده و چنین گوید: پروشات در سر میز یکی از این مرغها را برداشته با کاردی که یک طرف آنرا مسموم کرده بودند به دو نیم تقسیم کرد، نیمی را که مسموم نشده بود خودش برداشت و نیم مسموم را بملکه جوان داد. دن نُن گوید که مِلان تاس نامی مرغ را بریده قسمت مسموم را به استاتیرا داد. بهرحال از درد شدید و تشنج هائی که بعد برای ملکه حاصل شد او یقین کرد که مسموم گشته و بفاصله چند ساعت درگذشت. شاه هم نسبت به پروشات سؤظن حاصل کرد زیرا درجه کینه ورزی و شقاوت او را خوب میدانست و برای اینکه در این باب حقیقت مطلب را بداند، فرمود تمام خدمه و صاحب منصبان مادرش را توقیف و زجر کنند، ولی پروشات ژی ژیس را مدتها در منزل خود نگاهداشت و از تسلیم اوبشاه امتناع ورزید بالاخره این زن روزی اجازه گرفت بخانه اش برود و قراولان شاهی او را گرفته موافق قوانین پارسی که برای زهردهندگان مقرر است با زجر کشتند، یعنی سرش را روی سنگ پهنی گذارده با سنگی دیگر چندان کوبیدند، تا خرد شد و صورتش مسطح گردید. چنین است عقیده دی نُن ، ولی کتزیاس گوید که ژی ژیس آلت اجرای قصدپروشتات نبود و فقط بر خلاف میل خود از قضیه اطلاع داشت. بهرحال شاه بمادرش چیزی نگفت و نسبت به او کاری نکرد، جز اینکه او را از خود دور داشت. ( ایران باستان ص 1096 و 1097 ). ظن قوی میرود که مادر اردشیر سوم استاتیرا بوده است. ( ایران باستان ص 1164 و 1466 ).

فرهنگ فارسی

دختر داریوش سوم که با مادرش همنام بود

فرهنگ اسم ها

اسم: استاتیرا (دختر) (فارسی) (تاریخی و کهن) (تلفظ: estātirā) (فارسی: اِستاتيرا) (انگلیسی: estatira)
معنی: نام همسر و دختر داریوش سوم، نام همسر اردشیر دوم پادشاه هخامنشی، ( اَعلام ) ) نام زن داریوش سوم، ) نام دختر داریوش سوم [او با مادر خود همنام بود]، ) نام ملکه ی اردشیر، نام دختر داریوش سوم ( او با مادر خود همنام بود )، همسر اردشیر دوم پادشاه هخامنشی

دانشنامه آزاد فارسی

اِستاتیرا (۱)
دختر ایدَرنَه و همسر اردشیر دوم و مادر اردشیر سوم هخامنشی. پَریساتیس او را مسموم کرد زیرا وی را مسئول قتل پسرش کوروش صغیر در جنگ کوناکسا می دانست. کَتِسیاس قتل استاتیرا به دست پریساتیس را چنین گزارش کرده است که پریساتیس با چاقویی که یک طرف آن سمی بوده است مرغی را به دو نصف می کند و نیمۀ مسموم را به استاتیرا می دهد. اردشیر مادرش را پس از قتل استاتیرا به بابِل تبعید کرد.