مریم گلی
فرهنگ فارسی
فرهنگستان زبان و ادب
[گیاهان دارویی] ← مریم گلی دارویی
دانشنامه عمومی
این گیاه، دارای ساقه هایی به رنگ سبز تیره و پوشیده از کُرک های انبوه و خاکستری رنگ است. با افزایش عمر گیاه، ساقهٔ آن چوبی، و رنگ آن قهوه ای می شود.
برگ ها بلند و نیزه ای شکل و برگ های پایینی دارای دمبرگ بلند هستند؛ در حالی که برگ های قسمت فوقانی ساقه، دمبرگ کوتاهی دارند. سطح فوقانی و تحتانی برگ ها پوشیده از کرک های ظریف است. گلها به رنگ بنفش متمایل به آبی، صورتی یا سفید و به صورت مجتمع در قسمت فوقانی ساقه ها روی چرخه های مخصوصی مشاهده می شوند.
روی هرچرخه ۸–۵ گل وجود دارد میوه فندقه و به رنگ قهوه ای روشن یا تیره است. قطر تاج گیاه حدود ۵۵ سانتی متر است. وزن هزار دانه ۶۱/۵۵ گرم و طول دوره جوانه زنی ۱۲ روز می باشد.
این گیاه از راسته لب گلی ها ( Lamiales ) و تیره نعنائیان ( Lamiaceae ) است. زمان گلدهی این گیاه، بهار و رویشگاه آن در دامنه های صخره ای در منطقه ایرانی – تورانی می باشد. این گیاه، انحصاری ایران است و در ناحیه فارس ( اقلید ) پراکنش دارد و تحت عنوان مریم گلی اقلیدی شناخته می شود.
پرورش مریم گلی ( به انگلیسی: Common sage ) باید در زمین های اصلاح شده، قابل نفوذ، حاصلخیز و نسبتاً مرطوب صورت گیرد. بهترین رشد آن در خاک های رسی غنی و زهکش دار صورت می گیرد و اراضی رو به آفتاب را ترجیح می دهد.
گیاهی است مدیترانه ای، که در طول رویش به گرما و هوای خشک نیاز دارد. مقاومت آن در برابر گرما زیاد است. این گیاه در زمستان در دمای پایین تر از ۱۵ - درجه سانتیگراد دچار سرمازدگی شده و طی ۶–۵ روز خشک می شود.
هوای گرم و خاک هایی با بافت متوسط که حاوی مقادیر مناسبی ترکیبات کلسیم باشند برای آن مناسب است؛ و در افزایش مواد موثره نقش زیادی دارد. خاک های شنی و فقیر از عناصر غذایی، مناطق سرد و رطوبت فراوان از عوامل محدودکننده رشد این گیاه هستند. محدوده pH خاک برای کشت مریم گلی ۲/۸–۹/۴ است که pH مناسب آن ۴/۶ می باشد. این گیاه ۷–۵ سال عمر می کند و تا ۴ سال بازدهی اقتصادی دارد. بذرها در درجه حرارت ۱۵–۱۲ سانتی گراد شروع به رویش می کنند.
اسانس ( توژان حدود ۵۰ درصد ) ، مواد تلخ و دی ترپن، فلاو نوئید، اسیدهای فنو لیک، تانن.
مریم گلی (سرده). مریم گلی یا درونه یا سال ویا ( نام علمی: Salvia ) نام یک سرده از تیره نعناعیان است. این سرده شامل بیش از ۱۰۰۰ گونه از درختچه ها، گیاه علفی، گیاهان پایا، و گیاهان یک ساله می شود.
بررسی های DNA نشان می دهد: سال ویا یک گروه فراگیر نیست ولی از سه کلاد که هر یک گروه خواهر متفاوتی دارند تشکیل می شود.
جنس Salvia از خانواده نعناعیان شامل صدها گونه است که در سراسر دنیا پراکندگی جغرافیایی دارند. ۵۸ گونه از این جنس در ایران یافت می شود که ۱۷ گونه اش بومی ایران است. خواص درمانی متعددی از گونه های مختلف این جنس گزارش شده است. برخی از گونه های Salvia رویشی در ایران خواص ضد اسپاسم و ضد التهاب نشان می دهند. در بررسی فیتوشیمیایی بر روی گونه های مختلف Salvia ترکیبات فلاونوئیدی، دی ترپنوئیدی و سسترترپنوئیدی شناسایی گردیده اند. در روغن اسانس جنس Salvia ترکیبات تشکیل دهنده S. brachysiphon، S. sclareopsis، S. palaestina، S. limbata، S. rhytidea و S. verbascipolia گزارش شده اند.
• سالویا اسکلاریا Salvia sclarea
• چیا Salvia hispanica
• سالویا دیوینوروم Salvia divinorum
• مریم چمنی Salvia pratensis
• مریم گلی ( معمولی ) Salvia officinalis
• مریم گلی آتشین Salvia splendens
• مریم گلی بنفش Salvia verticillata
• مریم گلی پرساقه Salvia multicaulis
• مریم گلی جنگلی Salvia glutinosa
• مریم گلی سیخک دار Salvia aristata
• مریم گلی فلسطینی Salvia palaestina
• مریم گلی کرکدار Salvia lanigera
• مریم گلی لوله ای Salvia macrosiphon
• مریم گلی مازندرانی Salvia staminea
• مریم گلی میکروفیلا Salvia microphylla
• مریم گلی هرز Salvia virgata
• مریم گلی هندی Salvia indica
• مریم گلی یخچالی Salvia frigida
• مریم گلی یکساله Salvia viridis
• نوروزک Salvia leriifolia
• مرو تلخ Salvia mirzayanii
• مریم گلی باغی ( مزرعه روی ) Salvia nemorosa
دانشنامه آزاد فارسی
مَریم گُلی
(یا: سالوی) گیاهان علفی یک ساله و چندساله ای، متعلق به تیرۀ نعناع، جنس سالویا salvia. دارای گل های معطر سبز و خاکستری رنگی اند که از آن برای طعم دادن به غذا در آشپزی استفاده می کنند. بلندی آن ها گاه به ۵۰ سانتی متر می رسد و دارای گل های آبی متمایل به بنفش یا صورتی رنگ اند. در ۱۹۹۵، به این واقعیت پی بردند که روغن مریم گلی از عمل آنزیم استیل کولین استراز، که احتمالاً عامل کاهش حافظه در بیماری الزایمر است، جلوگیری می کند. از جنس مریم گلی۵۸ گونه در ایران می روید.
