پروکلوس. [ پْرُک ْ / پ ِ رُک ْ ] ( اِخ ) قدیس یونانی است. از پیشوایان دینی متوفی به سال 446 م. دوست قدیس ژان کریزستم او در 434 بطریرک قسطنطنیه شد. در باب آراء تئودور دو موپسوئست ازو سؤال کردند و او مذهب وی را باطل شمرد. و تألیفاتی بنام او وجود دارد که اغلب آنها مجعول است. پروکلوس. [ پْرُک ْ / پ ِ رُک ْ ]( اِخ ) نام فیلسوف افلاطونی جدید متولد بسال 412 م. ومتوفی در 485 وی از مردم لیسی بود ولی در آنجا دیری نماند و به اسکندریه رفت و در مجالس درس اریون و لئوناس و هرون حاضر شد. در آتن از استاد خود سیریانوس جانشین پلوتارک پسر نسطوریوس استفاضه ای کرد. پروکلوس به سن چهل سالگی بجای سیریانوس به ریاست حوزه درس آتن قرار گرفت و بیش از سی سال در این مقام بماند. تعلیمات او یک نوع طریقه تصوف است که به بعض روایات تا حدی تحت تأثیر اعمال سحر و ساحری و اسرار الوزیس و عقائد کلدانی بوجود آمده هیچیک از حکماء اسکندرانی به اندازه وی به اعمال غریب سحری و دینی نپرداخته است. از تألیفات وی شرح معروف طیمأوس ( رساله افلاطون ) و شرح برمانیدس ( رساله افلاطون ) و شروح مهندسان قدیم است. قطعات تألیفات او را ویکتور کوزن جمع کرده و از سال 1819 تا 1827 م. نشر داده است.
دانشنامه آزاد فارسی
پِروکْلوس (ح ۴۱۰ـ۴۸۵ م)(proclus) (در متون اسلامی: اَبْرُقْلُس) آخرین فیلسوف مهم یونان باستان، متنفذّترین نمایندۀ مکتب آتنیِ نوافلاطونی. در قسطنطنیه متولد شد، در اسکندریه نزد اولومپیودوروس، درس خواند. سپس در آتن به آکادمی پیوست و سرانجام مدیر آن جا شد. از ویژگی های این مکتب، که تحت تأثیر ایامبلی خوس قرار داشت، نظرورزی پیچیدۀ متافیزیکی و گرایش به بی دینی و جادو بود. پروکلوس شکل منظمی به این سنت بخشید. پروکلوس، همانند فلوطین دربارۀ وجود واقعیتی غایی و وصف ناپذیر، یعنی احدیت، تعلیم می داد و بر آن بود که واقعیت های کوچک تر، ازجمله انسان و جهان مادی، در طی فرآیند صدور (فیض) از همین وجود واحد پدید می آیند. بر طبق این سنت، هدف فلسفه عبارت است از فراگذاشتن از محدوده های حواس و عقل آدمی و در نتیجه گشودن راه در جهت برقراری وحدت عرفانی فرد با احدیت. این الهیات سلبی یا تنزیهی ، در اصل، تعبیری دینی از اندیشۀ افلاطون است. مهم ترین نوشته های برجای ماندۀ پروکلوس، غیر از شرح هایش بر آثار افلاطون، عبارت اند از اصول الهیات والهیات افلاطونی.
