فضل الحق
دانشنامه آزاد فارسی
فَضلُ الحَق
دولتمرد بنگالی. نخست وزیر بنگال (۱۹۳۷ـ۱۹۴۳) و رهبر دهقانان مسلمان بود. از اعضای شورای دفاع نایب السلطنه (تأسیس در ۱۹۴۱) و اولین نخست وزیر هندی بنگال بود.
دانشنامه اسلامی
از زندگی و احوال او اطلاع کاملی در دست نیست اما از اطلاعات پراکنده چنین بر می آید که او از فعالان سیاسی و مورد اعتماد و توجه مسلمانان هند بوده است. وی با حکومت موقت هند در کابل که در ۱۹۱۵ تشکیل شد همکاری داشت. نامه ها و پیام های سری و محرمانه حکومت موقت به نام وی به هند ارسال می شد تا از طریق او به اشخاص دیگر رسانده و یا در سراسر هند انتشار یابد. پس از پایان جنگ جهانی اول، متفقین که طرف پیروز در جنگ بودند، در صدد تقسیم متصرفات عثمانی و الغای سنت خلافت در آن کشور برآمدند. این تصمیم، نگرانی و مخالفت مسلمانان هند را برانگیخت و آنان به قصد پشتیبانی از یکپارچگی دولت عثمانی و خلافت اسلامی (پادشاهی عثمانی) شورایی به نام «مجلس خلافت» تشکیل دادند و به تصمیمات متفقین، از جمله انگلستان به سختی اعتراض کردند.
مبارزه با استعمار
در یکی از جلسات این مجلس که در ۲۲ نوامبر ۱۹۱۹ به طور مستقل و به رهبری مولوی فضل الحق تشکیل شد، درباره شیوه همکاری نکردن با استعمار بریتانیا و حمایت از خلافت عثمانی تصمیم گیری و توافق کلی شد. همچنین از مسلمانان خواستند که در جشن پیروزی متفقین در ۱۳ دسامبر شرکت نکنند. فضل الحق در ۱۲ دسامبر، نامه ای در اعتراض به حکومت فرستاد و در آن از توصیه های کنفرانس امنیت اروپا که رای به تقسیم عثمانی داده بود به سختی انتقاد کرد و آن را انتقام جویانه دانست. به دنبال آن، کنگره ملی هند، مسلم لیگ و کنفرانس خلافت در اواخر دسامبر ۱۹۱۹ در اعتراض به تصمیم کنفرانس امنیت، پیمانه سه جانبه ای بستند.
