کعب الاحبار

لغت نامه دهخدا

کعب الاحبار. [ ک َ بُل ْ اَ ] ( اِخ ) کعب بن ماتع الحبر مکنی به ابواسحاق تابعی است و از یهودیان حمیر بود که بزمان عمر اسلام آورد. او را کعب الحبر [ ح َ / ح ِ ] نیز می گویند. ( ناظم الاطباء ). صاحب قاموس در کلمه حبر گوید: کعب الحبر [ ح َ / ح ِ ] صحیح است و احبار نباید گفت ، صاحب تاج العروس در شرح آن آرد: از ابن درستویه نقل است که گفت کعب الحبر به کسر حاء صحیح است و چون آن را معنی وصفی دهند کعب را با تنوین آورند و اگرحبر به معنی مداد آید بی تنوین ذکر شود و کعب به حبر اضافه شود. در کتاب شرح نظم الفصیح آمده : کعب الاحبار خالی از اشکال است چه اضافه با کوچکترین سبب جائز است و در اینجا سبب و رابطه قوی وجود دارد اعم از آنکه حبر به معنی مداد گرفته شود یا دانشمند. او را از آنرو کعب الاحبار می گویند که صاحب کتب احبار بود. زرقانی در شرح مواهب می گوید: آنچه فیروزآبادی در منع کعب الاحبار گفته مسموع نیست و اشکالی در استعمال کعب الاحبار نمی باشد. شرح حال کعب الاحبار در تهذیب نووی و مثلث ابن السید آمده است. مرحوم دهخدا در یادداشتی نویسد:نام صحابی است که به اول دین یهود داشت و اخبار بسیاری از او روایت شده است که بیشتر اسرائیلیات است. این شخص را بغلط کعب الاخبار ذکر می کنند. فارسی زبانان آن را بدون الف و لام آرند یعنی کعب احبار :
مجلس هر دو رکن را خوانند
کعب احبار و کعبه اخیار.خاقانی.رجوع به اعلام زرکلی ج 3 ص 813 شود.

فرهنگ فارسی

ابوالسحاق کعب بن ماتع بن ذی هجن حمیری تابعی ( ف. ۳۲ ه ق . / ۶۵۲ م . ) وی در عهد جاهلیت از بزرگان علمای یهود در یمن بود و در زمان ابوبکر اسلام آورد و در عهد عمر وارد مدینه شد و صحابه و جز آنان بسیاری از اخبار امتهای گذشته را از او آموختند و او نیز قر آن و سنت را از صحابه فرا گرفت . وی بشام رفت و در حمص سکونت گزید و هم بدانجا در گذشت . توضیح در شرح قاموس آمده ( ذیل حبر ) : [ و کعب الحبر بفتح اول و بکسر هم آمده - و مگو کعب الاحبار بر وزن اشجار عالمی است مشهور . ] اما قدما کعب الاحبار استعمال کرده اند .

دانشنامه آزاد فارسی

کَعْبُ الاَحبار ( ـ۳۲ق)
لقب ابواسحاق کعب بن ماتع حِمْیری. راوی صدر اسلام. از یهودیان یمن بود و در دورۀ خلافت عمر (۱۷ق) اسلام آورد. از لقب او دانسته می شود که از عالمان یهود بوده است. او افسانه های فراوان و بسیاری از داستان های عهد قدیم را در قالب روایت به حدیث و تفسیر مسلمانان وارد کرد و منشأ بسیاری از اسرائیلیات شد. از پیش از اسلام آوردنش، از اطرافیان عمر بود و او را در سفر به بیت المقدس (۱۵ق) همراهی کرد. در دورۀ عثمان نیز از اطرافیان او بود و تا پایان خلافت عثمان از او حمایت کرد. پس از آن به دمشق رفت و در همان جا، یا به قولی در حمص، وفات یافت. صحابۀ بزرگ و بسیاری از مسلمانان او را از خود نمی دانستند. ابوذر غفاری بر او طعن می زد و در اسلامش تردید داشت. امام علی (ع) و امام باقر (ع) به صراحت او را تکذیب کرده اند. بخاری و مُسلم از او روایتی نقل نکرده اند اما در دیگر صحاح اهل تسنن روایاتی از او آمده است. عامۀ فارسی زبان به تصحیف او را «کعب الاخبار» می خوانند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ابو اسحاق کعب بن ماتع حمیری معروف به کعب الاحبار در عهد جاهلیت از یهود یمن و از قبیله ذی رعین و یا ذی الکلاع و از تابعین بوده است.
او از بزرگان علماء اهل کتاب بوده و علت تسمیۀ کعب الاحبار برای او بهره مندی اش از دانش کتاب های احبار بوده است.
تولد کعب الاحبار
وی سی و دو سال قبل از هجرت به دنیا آمد.
اسلام آوردن کعب
بنا به مشهورترین قول پس از پیامبر در اوایل خلافت عمر به اسلام گروید و وارد مدینه شد.کعب پس از گرویدن به اسلام با اصحاب پیامبر مصاحبت داشته و برای آن ها از کتب اسرائیلی و اخبار امت های گذشته حدیث نقل می کرده است.
علم و دانش کعب
...
[ویکی شیعه] کَعْبُ الاَحْبار(درگذشت ۳۲یا۳۴ق) از عالمان یهودی که در زمان خلافت شیخین (دو خلیفه نخست پیامبر اسلام)، مسلمان شد. کعب الاحبار از افراد مورد اطمینان خلیفه دوم بود و بسیاری از اسرائیلیات را در میان مسلمانان رواج داد. صحابه پیامبر دیدگاه ها و رفتارهای متفاوتی نسبت به او داشته اند و امام باقر(ع) او را دروغگو دانسته است. هیچ یک از کتب اربعه شیعه از او حدیثی را نقل نکرده اند.
کعب بن ماتع حمیری یمانی، با کنیه أبوإسحاق از تابعان بوده است. او در زمان جاهلیت از بزرگان علمای یهود در یمن بود. بنابر ادعای برخی مورخان، او درست و نادرست آنچه به کتاب مقدس ارجاع می دادند را تشخیص می داد.
او در زمان خلیفه دوم به مدینه آمد و در آنجا باقی ماند. در زمان خلیفه سوم به شام رفته و در شهر حمص ساکن شد و در سال ۳۲ق و یا ۳۴ق از دنیا رفت.