گذار فاز
دانشنامه عمومی
به طور عمده دو نوع گذار فاز وجود دارد:
• گذارهای درجه اول: که به تغییر جهشی در مشتقات درجه اول انرژی آزاد گیبس وابسته اند. ( مثلاً حجم، آنتروپی و… )
تعدادی از گذارهای جامد/مایع/گاز درجهٔ اول هستند، چرا که نسبت به چگالی ( که خود مشتق اول انرژی آزاد نسبت به پتانسیل شیمیایی ست ) ناپیوسته هستند.
• گذارهای درجه دوم: این گذارها به تغییر جهشی در مشتقات درجه دوم انرژی آزاد گیبس بستگی دارند. ( مثلاً ظرفیت گرمایی، تراکم پذیری و … )
• گذارهای با نفوذ
• گذار یوتکتیک
• گذار پروتکیک
• گذار منوتکتیک
• گذار یوتکتوئید
• گذار پروتکتوئید
• گذارهای مارتنزیت
توسعه و ایجاد برخی خواص مکانیکی مطلوب در یک ماده اغلب در اثر گذار فازها ناشی از عملیات حرارتی امکانپذیر است. وابستگی زمانی و دمایی برخی از گذارهای فازی به سادگی در نمودارهای فازی اصلاح شده ارائه شده است.
خواص مکانیکی و سایر مشخصه های بسیاری از مواد به ریزساختار آن ها بستگی دارد که اغلب در اثر گذار فازها ایجاد می شود.
یکی از دلایل همه کاره بودن مواد فلزی، قرار گرفتن در گستره وسیعی از خواص مکانیکی است که می توان با روش های مختلفی آن را تنظیم کرد یا تغییر داد. سه مکانیزم استحکام دهی ریز کردن اندازه دانه، استحکام دهی محلول جامد و کرنش سختی از جمله آن روش ها است. توسعه ریزساختار در آلیاژهای تک فاز و دوفاز معمولاً با برخی گذارهای فازی یعنی تغییر در تعداد یا مشخصه فازها همراه است. به دلیل آنکه بسیاری از گذارهای فازی به صورت آنی اتفاق نمی افتد توجه خاصی به وابستگی پیشرفت واکنش به زمان یا نرخ دِگَرِش ( به انگلیسی: Transformation rate ) می شود.
