دانشنامه اسلامی
«کلام» واژه ای عربی به معنای کلمه، سخن و گفتار است. برخی معتقدند که دانش کلام را از آن رو کلام گویند که نخستین اختلاف و بحث اعتقادی که در میان مسلمانان به صورت گسترده درگرفت، اختلاف درباره کلام الله (قرآن کریم) بود. پس از بالا گرفتن مجادلات عقیدتی در قرن دوم و سوم قمری، این بحث پیش آمد که آیا کلام خدا، حادث است یا قدیم. اختلاف چنان اهمیت یافت که پای حکومت را به میدان باز کرد و مأمون عباسی، که خود به حدوث قرآن معتقد بود، در ۲۱۸ق./۸۳۳م. دستور داد تا علمای دینی را در معرض تفتیش عقاید(فتنهٔ خَلق قرآن؛ مِحْنَة خَلق قرآن) قرار دهند و بدین رو، بسیاری از عالمان دینی مخالف حدوث قرآن، به مجازات رسیدند. برخی دیگر از دلایل محتمل برای نامگذاری علم کلام عبارتند از:
به علم کلام، علم اصول الدین نیز گفته اند؛ زیرا تبیین و اثبات اصول دین، از مهمترین اهداف آن است.
