خانات خیوه
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
فرمانروایان این خانات، از دودمان قاآن قیرات ها بودند که شاخه ای از فرمانروایان آستراخان و از تبار خاندان چنگیزخان به شمار می آمدند که نسب پدری آن ها به شیبان خان بنیان گذار دودمان شیبانیان در آسیای میانه و نسل پنجم جوچی پسر اول چنگیزخان می رسید.
با فتح این منطقه توسط ارتش روسیه در سال ۱۸۷۳م، خیوه تحت الحمایه روسیه شد و در سال ۱۹۲۰م این خانات ملغی شده و به جای آن جمهوری شوروی خلق خوارزم تأسیس شد.
این منطقه در سال ۱۹۲۴ میلادی به طور رسمی بخشی از شوروی شد و امروزه بخش عمدهٔ آن در جمهوری خودمختار قره قالپاقستان و استان خوارزم در ازبکستان کنونی و شمال ترکمنستان کنونی قرار دارد.
اهالی خیوه ترکیبی از ازبک ها، ترکمن ها، قره قالپاق ها، قزاق ها و تاجیک ها بودند. خانات خیوه در دوران اوج قدرت خود بر مناطق قزاق نشین در بخش های غربی قزاقستان کنونی و بخش های شرقی ترکمنستان کنونی در سواحل دریای خزر نیز حکومت می کردند. جمعیت خیوه در سال ۱۲۸۲ ه. ق حدود ۷۰۰ هزار نفر برآورد شده بود که ۴۰۰ هزار ازبک و ۳۰۰ هزار ترکمن بودند.
