تاغ

لغت نامه دهخدا

تاغ. ( اِ ) تاخ. ( فرهنگ جهانگیری ). چوبی بود بقوت ، که آتش آن ده شبانه روز بماند و عرب غضاء گوید. ( صحاح الفرس ). درختی است که چوب آن را هیزم سازند و آتش آن بسیار بماند و بعربی غضاء گویند. ( برهان ). درختی است. ( شرفنامه منیری ). توغ. ( فرهنگ اوبهی ). تاغ و تاخ درختی است که آتش چوب آن دیر ماند، قوسی گوید که قریب به ده روز، و در سامانی نوشته که آن را آزاددرخت نیز گویند چنانکه در قانون است. ( غیاث اللغات ). هیزم کوهی که اگر آتش آن را ضبط کنند مدتی ماند و آن را توغ نیز گویند. ( فرهنگ خطی کتابخانه مؤلف ). درختی است که آتش هیزم آن بسیاردوام کند. ( آنندراج ) ( انجمن آرا ). درخت تاخ و غضا. ( ناظم الاطباء ). درختی است خودرو که هیزم و زغالش پردوام است. ( فرهنگ نظام ). چون از ابتدای اسلام تا چند سال قبل زبان علمی ایران مثل سایر مسلمانان عالم عربی بود لهذا ایرانیها، بسیاری از الفاظ فارسی را با حروف عربی نوشتند مثل طهران و اصفهان و طبرستان و غیر آنها، این لفظ را هم با حروف عربی «تاق » و «طاق » نوشتند و حتی شاعری هم آن را قافیه قرار داده که گوید:
در جوالت کنم چو هیزم طاق
به تبر کوبمت طراق طراق.
اگر تاغ و تراغ بنویسیم که هردو فارسی است ، شعر درست میشود. ( فرهنگ نظام ). تاغ. تاخ. درختی است صحرائی که آتش چوب آن از هیزم دیگر بیشتر ماند و بعربی غضاگویند و گاهی «تاق » نیز گویند و این از تغییر لهجه است چه قاف در لفظ فرس نیامده... اما در سامانی «تاخ » نام شجری است که آن را آزاددرخت نیز گویند و آن راباری است شبیه بکنار و آن را «تاخک » گویند بطریق تصغیر و معرب آن طاخک باشد و شیخ الرئیس در قانون گوید:آزاددرخت شجرة معروفة لها ثمرة شبیهة بالنبق و یسمونه بالری شجرة الاهلیلج و کنار و بطبرستان طاخک. و ظاهراً در بیت اسدی :
پر از کوه و بیشه جزیری فراخ
درختش همه عود و بادام و تاخ.
نیز بمعنی تاغ نباشد چه آن را در برابر عود و بادام آوردن در تعریف اشجار جزیره نیکو نباشد. ( فرهنگ رشیدی ). زنزلخت. آزاددرخت. آق خزک. تغز. ترگز. سکساول. تاق. آقای کریم ساعی در جنگل شناسی آرد: هالوکزیلون درختچه ایست مخصوص کویر و شوره زار که سه گونه آن را نام برده اند: «هالوکزیلون آموداندرون » که در اطراف کویر خوار و دامغان بنام «تاغ » خوانده میشود. «هالوکزیلون آفی لوم » که در کویرهای خراسان بنام «قره خزک » و «هالوکزیلون پرسی کوم » بنام «آق خزک » نامیده میشود. ( جنگل شناسی کریم ساعی ج 1 ص 379 ). رجوع به ج 2 همین کتاب ص 134 و 135شود :

فرهنگ معین

(اِ. ) درختی با برگ های مثلثی شکل و گل های خوشه ای .
(اِ. ) تخم مرغ .

فرهنگ عمید

= تاخ: دارم اسبی کش استخوان در پوست / هست چون در جوال هیزم تاغ (کمال الدین اسماعیل: ۴۶۷ ).

فرهنگ فارسی

تاخ، ازدرختان جنگلی که چوب آنرابرای سوزاندن، بکارمیبرندو آتش آن بادوام وزغالش معروف است
( اسم ) تخم مرغ .
قلعه در سیستان .

دانشنامه عمومی

تاغ ها ( Haloxylon ) سره ای ( جنسی ) گیاهی است به صورت درختچه از تیرهٔ تاج خروسان ( Amaranthaceae ) ، زیرتیرهٔ اسفناجیان ( chenopodiaceae ) ، با مقاومت زیاد در برابر خشکی و گرما با سیستم ریشه ای گسترده که جهت جلوگیری از گسترش کویر از آن استفاده می شود. گونه های متعددی از جنس تاغ وجود دارد.
در ایران سه گونهٔ تاغ وجود دارد:
• سیاه تاغ ( Haloxylon aphyllum ) یا ( Haloxylon ammodenderon )
• زردتاغ یا سفیدتاغ ( Haloxylon persicum )
• تاغ بوته ای ( Haloxylon recurvum )
البته گونهٔ سوم از خانوادهٔ اسفناجیان به نام ترات یا رمس، گاهی در شمار گونه های جنس تاغ با نام تاغ بوته ای آورده می شود. این گونه را از جنس دیگری با نام لاتین hammada salicornica دانسته اند، که در گذشته جزو تاغ محسوب می شد اما بعداً به عنوان جنسی جدا گانه معرفی شد. تفاوت آن با تاغ از لحاظ شکل این است که در رمس گل ها فقط در نوک شاخه ها هستند ولی در تاغ گل ها در تمام طول شاخه پراکنده اند. ضمن اینکه شاخه های ترات سفید رنگ و زمخت هستند. به لحاظ کشت بیشتر توصیه می شود تا سیاه تاغ را که به خاکهای سنگین و رسی و شوری مقاوم تر است، در این گونه محیط ها کشت شود در حالیکه زرد تاغ بیشتر به خاکهای سبک و شنی و کم آبی مقاوم است و برای تثبیت تپه های شنی، به کار می رود.

دانشنامه آزاد فارسی

گیاهانی چوبی و گاه درختچه ای از جنس Haloxylon متعلق به تیرۀ چغندر. این گیاهان، دارای شاخه های بندبند، برگ های متقابل پیوسته و بسیار کوتاه و گل های محوری منفرد و متقابل هستند. گونه هایی از این جنس به نام های زرد تاغ، تاغ سفید، سیاه تاغ و اسامی دیگر از قبیل رمس، شورقان، شوره و ... در نواحی کویری و خشک استان های یزد، خراسان، سمنان، بلوچستان و برخی نواحی جنوب ایران وجود دارد.

ویکی واژه

درختی با برگ‌های مثلثی شکل و گل‌های خوشه‌ای.
تخم مرغ.