معنی دینار | لغت یاب

لغت نامه دهخدا

دینار. ( اِ ) از کلمه دِنّار مشتق شده است نون اول را بدل به «یاء» کردند تا بمصدرهائی که بر وزن فعال می آید چون کذاب اشتباه نشود مانند قوله تعالی : و کذبوا بآیاتنا کذابا. ج ، دنانیر و نون اصلی که بدل به «یاء» شده بود در جمع باز میگردد. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ) ( از منتهی الارب ) ( از بحر الجواهر ). جوالیقی گوید: دینار فارسی و معرب است و اصل آن دنار است اما عرب نامی جز دینار برای آن نمی شناسد و بصورت اسم عربی بکار رفته است لذا خداوند در قرآن مجید ازدینار نام برده است و عرب را بکلماتی خطاب نموده که آنان آن کلمات را می فهمیدند و عرب از این کلمه فعل ساختند و گفتند رجل مدّنر، کثیرالدنانیر. ابن منظور در لسان العرب و ابن درید در الجمهرة و شرتونی در اقرب الموارد همه گفته اند که دینار فارسی و معرب شده است و راغب اصفهانی در مفردات الفاظ القرآن گوید که مرکب از دو کلمه فارسی است «دین + آر» یعنی چیزی که شریعت آن را آورده است و انستاس کرملی در النقودالعربیه ( صص 25-26 ) گوید: دینار کلمه ای است رومی از دیناریوس. بهرحال اقوالی که در ریشه کلمه دینار گفته شده است بترتیب زیر خلاصه می شود. 1- فارسی و معرب ، اصل آن دنار و راغب گویند از دو کلمه دین و آر است. معرب بودن کلمه را ابن منظور و ابن درید و جوالیقی و شرتونی تأکید کرده اند. 2- لاتینی و معرب مأخوذ از دیناریوس یونانی است و بعضی گویند که سکه ای قدیمی در فرانسه بنام «دنیه » وجود داشته که از کلمه لاتینی مشتق شده است و معنای دیناریوس «ده تایی » است همانطور که درنزد عرب دینار ده درهم بوده است و این نظر را لویس معلوف در المنجد و جرجی زیدان در تاریخ تمدن اسلامی ( ج 1 صص 97 - 98 ) و دائرة المعارف اسلامی تأیید مینمایند. 3- فقط معرب است. این نظر را فیروزآبادی در قاموس و زبیدی در تاج العروس آورده اند. 4- احتمال هر دو وجه که فارسی و معرب باشد و یا آنکه عربی باشد این رأی را زمخشری گفته است و اما بستانی در دائرة المعارف از اینکه این کلمه لاتینی باشد اظهار تعجب مینمایدو میگوید کلمه عربی است و از دنر و دنار است و به تبع او احمد محمد شاکر مصحح المعرب جوالیقی گوید ارائه اصل و ریشه لاتینی کلمه دلیل بر یونانی بودن کلمه و اینکه عرب از رومیان گرفته باشند نیست احتمال میرود که از عرب به یونان نقل شده باشد. برای اطلاع بیشتر رجوع به النقود الاسلامیة تألیف مقریزی چ سید محمد بحرالعلوم ص 55 به بعد و الدینار الاسلامی نقشبندی و صنج السکة فی فجرالاسلامی تألیف دکتر فهمی و القصدالمنیرفی تحقیق الدرهم و الدنانیر مازندرانی ، النقود العربیه ماضیها و حاضرها دکتر فهمی ، النقودالعباسیه تألیف یوسف غنیمة، مجله سومر عراقی و فجرالسکة العربیةتألیف دکتر فهمی و دائرة المعارف اسلامی شود. || سکه ؛ ده درم سیم. ( مهذب الاسماء ). مساوی ده درم. ( احیاءالعلوم ج 4 ص 153 ). || هزار یک قران دوران قاجاریه. اصطلاح سالیان اخیر ایران. ( یادداشت دهخدا ). || سه و نیم ماشه طلا. ( یادداشت دهخدا ). سه و نیم دینار را «نقدینه ده آسی [ » آس پولی مسین رایج میان رومیان ] میگفته اند و گاه توسعاًدینار بمعنای مطلق نقدینه بکار می رفته. ( از النقود العربیه ص 25 و 26 ). || واحد زرین پول در اوایل اسلام مأخوذ از دناریوس ( عربها پیش از اسلام با این کلمه و با سکه های طلای رومی آشنایی داشتند ). نخستین نوع دینار اسلامی ( بدون تاریخ ) را از حدود سال 72 هَ. ق. دانسته اند، و تقریباً مسلم است که در دمشق ضرب شده است و تقلیدی از سولیدوس رومی است که در آن نقوش اسلامی جایگزین نقوش مسیحی گردیده پس از اصلاحات پولی عبدالملک بن مروان طراز دینار بکلی تغییر کرد و مانند درهم نقوش آن منحصر به کلمات گردید، و وزن آن که بیشتر ظاهراً مطابق وزن سولیدوس روم شرقی ( یعنی قریب 4/55 گرم ) بود به 4/25 گرم تقلیل یافت. وزن رسمی دینار تا قرن چهاردهم هجری قمری در اغلب ممالک اسلامی عموماً ثابت ماند و پس از آن دینار هم از جهت وزن هم از جهت عیار دستخوش آشفتگی فراوان گردید. دینارهای اولیه عیاری فوق العاده زیاد داشت عیار دینارهای دوره اموی بعد از اصلاحات عبدالملک بین 96% و 98% بود واین میزان در دوره عباسیان نیز کمابیش محفوظ ماند.در مصر در دوره فاطمیان عیار دینار به نزدیک 100% هم رسید. آمار قابل اعتماد درباب عیار دینار در دوره تنزل آن در ممالک شرقی اسلامی در دست نیست ، ولی از سکه ها و اطلاعات فنی مختصر موجود معلوم میشود که در قرون 5 و 6 هَ. ق. در خراسان شرقی دینار از آلیاژی از طلا و نقره و دارای مقدار زیادی نقره ضرب میشده است از لحاظ شکل ظاهری دینار نوعاً مشتمل بر نقش شهادت و آیاتی از سوره اخلاص و آیه 32 از سوره توبه بود و تاریخ ضرب بر حاشیه نقش میشد. در دوره عباسیان نقوش و ترتیب تنظیم آنها تغییر مختصری یافت. تا سال 170 هَ. ق. ( آغاز خلافت هارون الرشید ) دینار بی نام ضرب میشد، و از آن ببعد ذکر متصدی ضرابخانه معمول شد؛ بعضی از سکه های زمان امین و مأمون نام آنها را دارد و ذکر نام خلیفه از عهد معتصم خلیفه مرسوم شد. تا سال 198 هَ. ق. اسمی از ضرابخانه نیست ولی از آن سال ببعد در فسطاط و سپس در مدینةالاسلام ( بغداد )، صنعاء، دمشق ، محمدیه ( ری )، مرو، سرمن رای ( سامره ) و بسیاری از دیگر شهرها ذکر نام ضرابخانه مرسوم شد. متدرجاً مطالب دیگری مانند نام ولیعهد و عبارات دینی اضافه و سرانجام نام سلاطین و فرمانروایان دیگر نیز بر سکه ها پدید آمد. کلمه دینار در قرن ششم هَ. ق. در ممالک اسلامی مغرب در قرن هفتم هَ. ق. در ممالک اسلامی مشرق و هند و در قرن هشتم هَ.ق در مصر از مسکوکات برافتاد دینار در قرون وسطی در تجارت بین الملل و در اقتصادیات اروپای غربی اهمیتی بسزا داشت و بسیاری از فرمانروایان مسیحی از آن تقلید کردند. نام دینار برای سکه های گوناگون نیکلی و مسی و غیره که هیچ ارتباطی با دینار دوره اسلامی ندارند باقی مانده است. در ایران در دوره قاجار و تا قانون 27 اسفند 1308 هَ. ش. قران معادل هزار دینار شمرده میشود. در عراق و [ کویت ] یک دینار پول کاغذی معادل هزار فلس است. ( دائرة المعارف فارسی ). در شواهد زیر دینار بر زر اطلاق میشود مقابل درهم که از آن سیم مراد بوده است :

فرهنگ معین

(اِ. ) ۱ - سکة طلا، مسکوک زر. ۲ - واحد پول کنونی دولت عراق .

فرهنگ عمید

۱. مسکوک طلا که در قدیم رواج داشته و به وزن ۴ گرم و ۲۵ میلی گرم بوده.
۲. واحد پول عراق.
۳. [قدیمی] یک هزارم قران.
۴. [قدیمی] یک صدم ریال.

فرهنگ فارسی

مسکوک طلاکه درقدیم رواج داشته است
( اسم ) ۱ - سکه طلا مسکوک زر . توضیح : ارزش دینار در ایران و ممالک دیگر در ادوار مختلف فرق داشته . ۲ - در عهد قاجاریه ۱ / ۱٠٠٠ قران . ۳ - در عصر حاضر ۱ / ۱٠٠ ریال . ۴ - واحد پول کنونی عراق ( بین النهرین ) که معادل یک لیره انگلیسی است . جمع دنانیر . یا دینار رایج دیناری است که در میان مردم رواج دارد .
( دین آر ) دین آورنده . پیمبر .

دانشنامه عمومی

دینار (شهر). دینار ( به ترکی استانبولی: Dinar ) شهری است در کشور ترکیه که در استان افیون قره حصار واقع شده است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی ۲۴٬۴۷۵ نفر و بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۹ میلادی ۲۴٬۶۱۰ نفر می باشد.

دانشنامه آزاد فارسی

برگرفته از عربی از ریشۀ یونانیِ denario(u)s نام سکه ای از طلا یا نقره در روم باستان. نام چند واحد پول که در دوران ها و کشورهای متفاوت، ارزش متفاوتی داشته است. در ایران، با ارزش۰.۰۱ ریال، تنها واحد فرعی قانونی ریال است. اکنون واحدهایی به نام دینار، با ارزش هایی متفاوت، در کشورهایی مثل صربستان و مونته نگرو، لیبی، الجزایر، اردن، کویت، عراق، بحرین و تونس نیز رواج دارد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] دینار: سکه ی طلا، مقابل درهم است .
دینار، واحد پول فلزی از جنس طلا است که از صدر اسلام، بلکه دوران جاهلی تا اوائل سده ی چهاردهم هجری قمری میان مسلمان ان رایج بود.
وزن دینار شرعی
وزن دینار شرعی که به تصریح بسیاری، همواره ثابت بوده و هیچ گونه تغییری در آن ایجاد نشده، یک مثقال شرعی و سه چهارم مثقال صیرفی است که معادل ۲۶۵/ ۴ گرم است. برخی بر این مطلب ادعای اجماع کرده اند.
مقایسه ی دینار با درهم
- یک دینار، بیست قیراط شرعی و در مقایسه با درهم از نظر وزنی، معادل یک و سه هفتم درهم و از نظر ارزشی -معادل ده درهم بوده است. - دینار همچون درهم- بر خلاف پول های رایج امروزی که صرفاً دارای ارزش اعتباری اند- علاوه بر ارزش اعتباری دارای ارزش ذاتی است و آنچه مورد نظر فقها است، همان طلا ی مسکوک با وزن معیّن است.
کاربرد فقهی
...