فلاخن

لغت نامه دهخدا

فلاخن. [ ف َ خ َ ] ( اِ ) فلاخان. فلخم. فلخمان. فلخمه. فلماخن. پلخم. پلخمان. آلت سنگ اندازی که از رسن دوتاه - پشمی یا ابریشمی - سازند و بدان سنگ اندازند. بعض استادان فلاخن را با «من » و «گلشن » قافیه کرده اند، ازاین رو بعضی فلاخُن - به ضم خای معجمه - را که مشهور است خطا دانسته اند. ( فرهنگ فارسی معین ). قلاب سنگ. قلماسنگ. سنگ قلاب. ( یادداشت مؤلف ) :
گر کس بودی که زی تواَم بفکندی
خویشتن اندر نهادمی به فلاخن.رودکی یا بوشکور.بالخاصه کنون کز قبل راندن درویش
بر بام شود هر کس با سنگ و فلاخن.خسروانی.بنات النعش گرد او همی گشت
چو اندر دست مرد چپ فلاخن.منوچهری.مردم غوری... به فلاخن سنگ می انداختند. ( تاریخ بیهقی ).
به سند انداخت گاهم ، گه به مغرب
چنین هرگز ندیدستم فلاخن.ناصرخسرو.راست چگونه شَوَدْت کار چو گردون
راست نهاده ست بر تو سنگ فلاخن.ناصرخسرو.گفت به چه سلاح با من جنگ کنی ،فلاخنی داشت از میان برداشت. ( قصص الانبیاء ).
دشمن گر آستین گل افشاندت به روی
از تیر چرخ و سنگ فلاخن بتر بود.سعدی.

فرهنگ معین

(فَ خَ ) (اِ. ) = فلاخان : قلاب سنگ ، ابزاری برای پرتاب کردن سنگ و آن رشته ای بوده که آن را از نخ یا ابریشم می بافتند، فلخم و فلخمه و فلماخن و فلخمان نیز گفته اند.

فرهنگ عمید

آلتی ساخته شده از دو ریسمان که با آن سنگ پرتاب می کردند، دستاسنگ، دست سنگ، قلاب سنگ، قلاسنگ، قلباسنگ، قلماسنگ، کلاسنگ، کلماسنگ، فلاسنگ: گر کس بودی که زی توام بفکندی / خویشتن اندر نهادمی به فلاخن (ابوشکور: ۸۹ )، نخستین خواست ز استادان یک فن / که کردند از برایش یک فلاخن (جامی۵: ۱۰۸ ).

فرهنگ فارسی

فلاخان، فلخمان، پل مان، فلماخن، فلخم، پلخم:رشتهای که ازنخ یاابریشم میبافندوبا آن ازجائی بجای دیگرسنگ می اندازند
( اسم ) آلت سنگ اندازی که از رسن دوتاه ( پشمی یا ابریشمی ) سازند و بدان سنگ اندازند . توضیح بعض استادان فلاخن را با من و گلشن قافیه کرده اند ازینرو بعضی فلاخن بضم خای معجمه - که مشهور است - خطا دانسته اند .

دانشنامه عمومی

فَلاخَن یا قلاب سنگ ابزاری جنگی بود که برای پرتاب چیزهایی مانند سنگ از آن بهره می بردند. فلاخن از رشته ای پشمی یا ابریشمی ساخته می شده است. امروز بیشتر در نزد چوپانان کاربرد دارد.
فلاخن در متن های پارسی به گونهٔ فلاخان، فلخمان، پلخمان، فلماخن، بلخم، دستاسنگ، دست سنگ، قلباسنگ، فلماسنگ، کلاسنگ و کلماسنگ نیز نوشته شده است. در برخی از شعرهای پارسی نیز به کار رفته است مانند این شعر از جامی:
فلاخن یک جنگ افزار کهن است که خاستگاهش به درستی آشکار نیست ولی می نماید که در دورهٔ نوسنگی در حوزهٔ مدیترانه بیشتر کاربرد داشته است. اگر استرالیا را مستثنی بگیریم می توان گفت که فلاخن در همه جای جهان زمانی کاربردی داشته است. البته آشکار نیست که گسترش این ابزار در پیوند با مردمان کهن با یکدیگر بوده است یا اینکه مردمان پراکنده خودشان جداگانه به این اختراع رسیده اند.
هومر و بسیاری از نویسندگان یونانی به این جنگ افزار اشاره کرده اند. در ۴۰۱ ( پیش از میلاد ) یونانیان در جنگ با اردشیر دوم هخامنشی از سپاه فلاخن انداز او بسیار آسیب دیدند و به ستوه آمدند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] فَلاخَن به معنای ابزار پرتاب سنگ ، ساخته شده از دو ریسمان و قلاب سنگ می باشد.
از آن در باب حج و سبق و رمایه نام برده اند.
در حج
در جواز پرتاب سنگ به جمره( رمی جمره ) با ابزاری چون فلاخن اختلاف است.
در سبق و رمایه
شرط بندی در مسابقه تنها در مواردی خاص مانند تیراندازی (رمایه) و سوار کاری ، جایز است. در جواز مسابقه، حتی بدون شرط بندی در غیر آن موارد، مانند مسابقه با فلاخن، اختلاف است.