یهودیت

لغت نامه دهخدا

یهودیت. [ ی َ دی ی َ ] ( ع مص جعلی ، اِمص ) یهودی و جهودگری. ( ناظم الاطباء ). یهودیة. یهود بودن. جهود بودن. یهودی بودن. ( یادداشت مؤلف ). || رسم و آیین یهود. ( ناظم الاطباء ). جهودی. ( یادداشت مؤلف ). و رجوع به یهود و یهودی شود.
یهودیة. [ ی َ دی ی َ ] ( ع مص جعلی ، اِمص ) یهودیت. جهودی. جهود بودن. ( یادداشت مؤلف ). جهودی. ( مهذب الاسماء ) ( دهار ). و رجوع به یهودیت شود. || ( ص نسبی ) تأنیث یهودی. زن یهودی. ( یادداشت مؤلف ). ج ، یهودیات. ( مهذب الاسماء ). زن جهود. ( دهار ). و رجوع به یهودی شود. || ( اِ ) وزنی معادل نصف قسط. ( مفاتیح ). رجوع به قسط شود.

فرهنگ عمید

۱. دینی یگانه پرست که آموزه های آن در تورات بیان شده است.
۲. (اسم مصدر ) یهودی بودن.

فرهنگ فارسی

یهودی و جهودگری یهودیه

دانشنامه آزاد فارسی

یَهودیَّت (Judaism)
خاخام های یهودی
خاخام های یهودی
خاخام های یهودی
خاخام های یهودی
دین عبرانیان۱ باستان و بازماندگانشان یهودیان۲ براساس عهدی که، به روایت عهد عتیق۳، حدود ۲۰۰۰ سال پ م بین خدا و ابراهیم بسته شد و در حوالی ۱۲۰۰پ م با موسی۴ تجدید شد. یهودیت اولین دین توحیدی عالم و پیش درآمد مسیحیت۵ و اسلام است. محور آن را عقیده به خدای واحد لایزال ناپیدایی تشکیل می دهد که مشیت اش را در تورات۶ آشکار کرده است و نسبتی خاص با قوم یهود دارد. تورات مرکب از پنج دفتر نخست کتاب مقدس۷ مشهور به اسفار خمسه۸ است که تاریخ و احکام و راهنمای عمل درست را دربرمی گیرد. افزون بر یهودیان ساکن سرزمین های اشغالی، جمعیت های یهودی پرشماری نیز در امریکا، شوروی سابق (بیشتر در روسیه، اوکراین، بلاروس و مولداوی)، بریتانیا و کشورهای هم سود به سر می برند: قریب ۹میلیون در قارۀ امریکا (شمالی، مرکزی و جنوبی)، ۵میلیون در اروپا و ۴میلیون در آسیا و افریقا و جزایر اقیانوس آرام.
متون مقدس. افزون بر تورات، کتاب مقدس عبری۹ شامل تواریخ ایام، کتب انبیا و تألیفاتی از قبیل مزامیر۱۰ و امثال۱۱ است. مأخذ معتبر دیگر در مورد شعایر و عبادات و مناسک یهود تلمود۱۲ نام دارد که خود مشتمل است بر میشنا۱۳، شرح ربّیانی شرایعِ سینه به سینه نقل شده از سال ۷۰م و بر کاغذ آمده در حدود ۲۰۰م؛ گِمارا۱۴، بحث های شرعی حوزه های فلسطین و بابل از قرون ۳ و ۴م؛ و میدراش۱۵، مجموعۀ تفسیری که در ۴۰۰ـ۱۲۰۰م و بیشتر در فلسطین به رشتۀ تحریر درآمده است. مطالب تلمود را به دو دستۀ کلی می توان تقسیم کرد: «هَلاخا۱۶» در زمینۀ امور شرعی و عبادی و هَگادا۱۷ (یا اَگادا۱۸) بیشتر دربارۀ امور اخلاقی و کلامی که در قالب روایی آمده است.
شعایر دینی. کنیسه۱۹ (یا معبد در زبان یهودیان امریکایی غیرسنتی۲۰) محل عبادات جمعی است (در آغاز محل قرائت و تفسیر تورات بود). ویژگی بارز آن وجود صندوقی در آن موسوم به تابوت عهد۲۱ است که طومارهای تورات را در آن نگاه می دارند. ربّی۲۲ رتبۀ معلمی است دوره دیده در شرایع و شعایر یهود که حکم رهبر روحانی و پیش نماز را دارد. ربی ممکن است عمر خود را وقف تحقیق و تتبع کند. اعمال دینی عبارت اند از ختنه، نمازهای روزانه به زبان عبری، مراعات سبت۲۳ (غروب جمعه تا غروب شنبه) به منزلۀ روز تعطیل، و در نزد یهودیان سنتی۲۴ ، رعایت دستورات اکید غذایی (کوشر۲۵). اهم اعیاد عبارت اند از رُش هَشانا۲۶ به مناسبت آغاز سال نو یهودی (اولین ماه نوِ پس از اعتدال پاییزی) و یک هفته بعد، روزۀ یوم کیپور۲۷ (روز آمرزش گناهان۲۸). اعیاد دیگری در طول سال به مناسبت وقایع مختلفی در تاریخ یهود وجود دارد.
شُعَب. در اواخر قرون وسطا که اروپا و غرب آسیا بین کشورهای مسیحی و اسلامی تقسیم شدند، قوم یهود نیز به دو دسته منقسم شد. یهودیان اروپای مرکزی و شرقی، خاصه در آلمان و لهستان، اشکنازی۲۹ نام گرفتند و یهودیان ممالک پیرامون مدیترانه، خصوصاً پرتغال و اسپانیای تحت حکومت اسلامی، به سفاردی۳۰ مشهور شدند. دستۀ اخیر پس از آن که در ۱۴۹۲م از سرزمین های خود اخراج شدند، در شمال افریقا، شرق مدیترانه، خاور دور، و شمال اروپا رحل اقامت افکندند. دو دسته در پاره ای از وجوه فرهنگی و آیینی با یکدیگر تفاوت دارند؛ ولی الهیات و اصول عقاید آنان یکی است. جماعات حسید۳۱ اروپای شرقی و برخی کشورهای شمال افریقا و شرق آسیا نیز اختلافات آیینی با گروه های دیگر دارند؛ اما درک همه از مرجعیت الهی یکسان است. در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ پاره ای گروه های یهود از سنت ها فاصله گرفتند و جریان های متعددی در یهودیت پدید آمد. یهودیان ارتُدوکس که اکثریت را تشکیل می دهند، تورات را مرجع عالی خود می دانند و همۀ سنت های دین یهود ازجمله دستورات غذایی اکید آن (کوشر) و جدایی زنان در کنیسه ها را مراعات می کنند. یهودیت رفرمی۳۲ برگزیدگی قوم یهود را انکار می کند و تعبیری آزاداندیشانه از دستورات غذایی دارد و از دیدگاهی انتقادی به تورات می نگرد. یهودیت محافظه کار۳۳ معدل مذاهب ارتُدوکس و رفرم در پذیرش سنت هاست و شرایط روز را تا حدودی در نظر می گیرد؛ ولی در عبادات و آیین ها به ارتُدوکس ها نزدیک تر است. یهودیت لیبرال یا بازسازی گرا۳۴ در تلاش برای تطبیق یهودیت با نیازهای جهان معاصر و تفسیر تورات در پرتو تحقیقات جدید از مذهب رفرم فراتر می رود. اکنون در همۀ مذاهب یاد شده جز ارتُدوکس، زنان در کنیسه ها جدا نمی شوند و در دو مذهب رفرم و لیبرال، زنان می توانند رّبی شوند. امروزه کسانی که خود را یهودی می خوانند، ترجیح می دهند که یهودیت را نه به احکام شرعی آن، بلکه به سنن تاریخی و فرهنگی اش بشناسند. در حال حاضر بحثی در جریان است در این باره که تعریف یهود چیست، بحثی که تاریخ نگرش های غیریهودیان به قوم یهود آن را پیچیده تر می کند، مانند سایر ادیان، در دین یهود نیز جنبش های بنیادگرایانه پدید آمده است که یکی از آن ها «گوش اِمونیم۳۵» نام دارد.
HebrewsJewsOld TestamentMosesChristianityTorahBiblePentateuchHebrew BiblePsalmsProverbsTalmudMishnahGeamaraMidrashHalakhahHaggadahaggadahsynagoguenon-OrthodoxArkrabbiSabathorthodox JewskosherRosh HashanahYom KippurDay of AtonementAshkenaziSephardicHasidicReform JudaismConservative JudaismLiberal Judaism or ReconstructionismGush Emunim

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] درباره ورود یهودیت به جزیرة العرب اقوالی مطرح است که از جمله؛ عده ای ورود آن ها را به دوران حضرت موسی (علیه السّلام) می دانند، عده ای هم به ایام بخت النصر و عده ای هم ظهور دولت روم و حمله آنان به عبرانیان، یهودیان بسیاری ناگزیر از سکونت در یثرب، حجاز و یمن شدند، مربوط می دانند. و در نهایت قبایل یهود در عصر ظهور پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم)، یکی پس از دیگری ، مغلوب سپاه اسلام شدند، بسیاریشان کشته و بسیاری هم به سرزمین های دیگر کوچ کردند.
مجاورت و رفت و آمدهای مکرر تجاری به کشورهای مختلف از یک سو و پناه جویی دین دارانی که از ستم می گریختند و این سرزمین را ماوای خویش قرار می دادند از سوی دیگر، موجب شد که در کنار بت پرستی که بزرگ ترین دین شبه جزیره به حساب می آمد، ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و ثنویت و دهریه نیز به سرزمین عرب راه یابد، این ادیان اگرچه رونق چندانی نداشتند؛ اما از عوامل تاثیرگذار فرهنگی و اجتماعی جامعه عربی به شمار می آمدند.
ورود یهودیت به جزیرة العرب
درباره ورود اولین گروه یهودی به شبه جزیره، اقوال چندی از سوی مورخین ذکر گردیده که بعضی از آنها بی شباهت به افسانه نیست. اقوال کسانی که قائلند ورود یهودیت به جزیرة العرب به دوران حضرت موسی (علیه السّلام) برمی گردد و این که ایشان لشکری را برای مقابله با حجازیان، فرستاد و سرانجام این لشکر در یثرب ساکن شدند.((به نقل از اغانی ابوالفرج اصفهانی.)
علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب، بیروت، دارالعلم للملایین و مکتبة النهضة بغداد، چاپ اول، ج۶، ص۵۱۷.
از یهودیان یمن و اخبارشان خبر چندانی به دست ما نرسیده است؛ عده ای از مورخین ورود اولین گروه از یهودیان به یمن راهمپای ورود یهودیان به منطقه حجاز می دانند؛
عربی، حسین علی، تاریخ تحقیقی اسلام، قم، مؤسسه امام خمینی، ۱۳۸۳، چاپ چهارم، ج۱، ص۸۳.
...
[ویکی اهل البیت] مجاورت و رفت و آمدهای مکرر تجاری به کشورهای مختلف از یک سو و پناه جویی دیندارانی که از ستم می گریختند و این سرزمین را مأوای خویش قرار می دادند از سوی دیگر، موجب شد که در کنار بت پرستی که بزرگ ترین دین شبه جزیره به حساب می آمد، ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و ثنویت و دهریه نیز به سرزمین عرب راه یابد، این ادیان اگرچه رونق چندانی نداشتند؛ اما از عوامل تأثیرگذار فرهنگی و اجتماعی جامعه عربی به شمار می آمدند.
درباره ورود اولین گروه یهودی به شبه جزیره، اقوال چندی از سوی مورخین ذکر گردیده که بعضی از آنها بی شباهت به افسانه نیست. اقوال کسانی که قائلند ورود یهودیت به جزیرة العرب به دوران حضرت موسی علیه السلام برمی گردد و این که ایشان لشکری را برای مقابله با حجازیان، فرستاد و سرانجام این لشکر در یثرب ساکن شدند. و نیز اخبار حضور "داوود نبی علیه السلام" به همراه سبط "یهودا" در خیبر و هدیه آن به بنی اسرائیل. بی تردید از صحت تاریخی چندانی برخوردار نبوده و معتبر نیستند. بعضی از اخباریون نیز ابتدای ورود یهود به شبه جزیره را به ایام "بخت النصر" مربوط می دانند؛ این که بعد از حمله بخت النصر به فلسطین، عدة زیادی از یهودیان فرار کرده، در «وادی القری» و «خیبر» و «تیماء» و «یثرب» ساکن شدند، بعید به نظر نمی رسد، چرا که این امر به خاطر وحدت جغرافیایی فلسطین و حجاز و نیز دائر بودن راه ها ، کاملاً طبیعی به نظر می رسد. از قسمت هایی از «تلمود» و «یشناه» نیز چنین برمی آید که یهودیان از زمان "بنوکد نصر"(بخت النصر) به جزیرة العرب گریخته و از عادات و رسوم عرب متأثر گشته اند.
اخبار نقل شده دیگری نیز حاکی از این امر است که با ظهور دولت روم و حمله آنان به عبرانیان، یهودیان بسیاری ناگزیر از سکونت در حجاز شدند. با تسلط "تیتوس" قیصر روم، بر شام و فلسطین و قدس در سال 70 میلادی، هیکل یهود نابود گردید. و یهودیان از ورود به قدس منع گردیدند. بار دیگر نیز در زمان "قیصر هدریان" در سال 132 میلادی، یهودیان تار و مار گردیدند. در نتیجه بسیاری از آنان به حجاز و عده کمی نیز به یمن گریختند.
از یهودیان یمن و اخبارشان خبر چندانی بدست ما نرسیده است؛ عده ای از مورخین ورود اولین گروه از یهودیان به یمن را همپای ورود یهودیان به منطقه حجاز می دانند؛ عده ای هم انتشار یهودیگری در یمن را از زمان "تبع ابی کرب" دانسته اند.
و این که بر اثر ظلم و ستم یهودیان یثرب به اوس و خزرج، "مالک بن عجلان خزرجی" تبع را از ستم یهودیان بر خویشتن آگاه نمود. او به یثرب لشکر کشید و عده زیادی از یهودیان را کشت و یکی از فرزندان خود را در آنجا باقی گذاشت؛ تا اخبار آنها را به وی گزارش کند؛ اما یهودیان او را کشتند و موجبات حمله مجدد تبع را پدید آوردند، تبع قصد ویرانی یثرب را کرد؛ اما دو تن از احبار یهود یثرب، به نام های "کعب" و "اسد" که از جمله راسخان در علم بودند، او را از این کار برحذر داشتند. آنان او را از عذاب آسمانی بیم داده و این شهر را مأمن و هجرت گاه پیامبر آخرالزمان صلی الله علیه و آله معرفی کردند. از این رو تبع از خواسته اش برگشت و به یهودیت تمایل یافته، این دو کاهن را به همراه خود به یمن برد. در جریان مباهله ای که بین این دو عالم یهودی و بت پرستان یمنی به وقوع پیوست کاهنان به پیروزی رسیده، بسیاری از حمیریان به یهودیت گرویدند.
یهودیان به جهت آزادی کاملشان در یمن، توجه گروهی از ساکنین یمن را به خود جلب کردند، به طوری که بسیاری از «بنی حارث بن کعب» و عده ای از «غسان» و «جذام» به جهت مجاورت با یهودیان به آیین یهود درآمدند؛ اما یهودیان به جهت افکار خاص یهودی گریشان هرگز آنان را به خود ملحق نکردند و آنان را در جامعه خود جای ندادند، بلکه آنان را «سامریون» می نامیدند.
متقن ترین اخبار یهود یمن که بدست ما رسیده جریان «واقعه اخدود» در اواخر قرن ششم میلادی است. در این زمان یهودیان یمن با تأثیرگذاری بر "ذی نؤاس" پادشان یمن، او را به کشتار مسیحیان نجران برانگیختند. در پی این واقعه، نصارای حبشه به انتقام خون هم کیشان خود پرداخته، به فرماندهی "اریاط بن اصمحه" حکومت ذونؤاس را در هم شکستند. بعد از مرگ اریاط، حکومت "ابرهه" فرار بسیاری از یهودیان یمن و پراکنده شدنشان را در نقاط مختلف در پی داشت. یهودیانی هم در آنجا باقی ماندند تا این که اسلام آنجا را فراگرفت. پس بسیاری از آنان از جمله "کعب الاحبار" و "وهب بن منبه" به اسلام گرویدند.