لغت نامه دهخدا
از آن قبل را کردند هار مروارید
که درّ ضایع بودی اگر نبودی هار.( از لغت فرس صص 159 - 160 ).( صحاح الفرس، نسخه طاعتی:هار ). رجوع به یکدانه شود. ( حاشیه برهان چ معین ). هر چیزی را گویند عموماً که از پی هم به توالی، یعنی پی درپی درآمده باشد یا بر و بالا و پهلوی هم درآرند و مروارید و لعل و یاقوت سفته و امثال آن را گویند که در یک رشته کشیده شده باشد خصوصاً. ( برهان ). هر چیزی را گویند که عموماً ازپی هم به توالی، یعنی پی درپی درآمده باشد یا بر و بالا و پهلوی هم درآرند. ( جهانگیری ) ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). هر چیز به رشته کشیده شده و هر چیز نیک مرتب شده و آراسته شده. ( ناظم الاطباء ). مروارید و لعل و یاقوت و دیگر جواهر که به ترتیب در رشته کنند و در گردن اندازند، چنانکه امیرخسرو دهلوی گفته:
قطره های چند زآب چشم او پاکان چرخ
از پی تسبیح خود زآن آبگینه کرده هار.
گویند که به این معنی لغت هندی است و «هار سنگهار» علاقه ای است از گل که زنان در رشته کشند و برای زینت به گردن اندازند. ( آنندراج ). در هندی به معنی حمایل گل است و در فارسی نیز استعمال می شود. ( غیاث اللغات ). سلک مروارید و گلها و مانند آن که در گلو اندازند:
به ذکر خلق شاهنشاه دوران
ز هار گل ملائک سبحه گردان.ملا منیر ( از بهار عجم ).گردن بند. گردن بند جواهر.( از ناظم الاطباء ) ( فرهنگ نظام ). در سنسکریت هم به معنی گردن بند است از ماده «هر» به معنی بردن و جذب کردن که صفت گردن بنداست. ( فرهنگ نظام ). || رشته. سلک. ( از ناظم الاطباء ). رشته مروارید است. ( صحاح الفرس ) ( اوبهی ): و نسخت تذکره هدیها، چه هدیهایی که اول روز پیش خان روند و چه هدیهای عقد تزویج، کردند سخت بسیار و برسم، و آن دو جام زرین مرصع به جواهر بود با هارهای مروارید، و جامه های به زر... ( تاریخ بیهقی چ فیاض ص 220 ).
دگر شاهانه درجی از زر ناب
در او شش هار مروارید خوشاب.فخرالدین اسعد گرگانی ( ویس و رامین ).چو ویس دلستان را دید غمگین
ز آب دیده ها تر کرد بالین
ز درد مادر و هجر برادر
گسسته هار مروارید بر زر.
