نسر واقع

لغت نامه دهخدا

نسر واقع. [ ن َ رِ ق ِ ] ( اِخ ) ستاره ای است روشن به صورت کرکسی که از بالا به فرود آینده باشد و آن به جانب قطب جنوب است. ستاره ای است روشن با دو ستاره دیگر و این هر سه ستاره بر مثال مثلث کوچک واقع شده اند به جهت مشابهت او به کرکسی که بال به هم آورده باشد و آن دو ستاره به منزله دو بال اوست. ( از غیاث اللغات ). آن ستاره روشن که اندر چنگ رومی است او را نسر واقع خوانند. ( از التفهیم ). نام صورت نهم از نوزده صورت شمالی فلکی قدماء و عرب آن را سلحفات نیز نامد و به یونانی آن را لورا [ چنگ ] خوانند. ( از مفاتیح ). و آن سه ستاره است بر شکل دیگ پایه که دو ستاره را به شکل بال طایر پنداشته اند که در حال پائین آمدن است. ( از صبح الاعشی ج 2 ص 164 ). کوکبی است از قدر اول در صورت شلیاق و آن را وقتی با دو کوکب دیگر نزدیک او توأم کنند به مجموع سه پایه نامند. ( یادداشت مؤلف ) :
شده نسر واقع به سان سه بیضه
شده نسر طائر چنان شاخ نخلی.منوچهری.ز چرخ صید کند نسر طایر و واقع
عقاب همت او از بلندپروازی.سوزنی.عمر ضایعشده را سلوت جان بازآرید
نسر واقع شده را قوت پر بازدهید.خاقانی.به زیرش نسر طایر پر فشانده
وز او چون نسر واقع بازمانده.نظامی.

فرهنگ معین

( ~. قِ ) [ ع . ] (اِمر. )یکی از ستاره های قدر اول صورت فلکی چنگ رومی (شلیاق ) .

فرهنگ فارسی

نام ستاره روشن ( قدر اول ) واقع در صورت فلکی چنگ ( شلیاق ) که صورت نهم از صور نوزده گانه شمالی است .
ستاره ای است روشن بصورت کرکسی که از بالا به فرود آینده باشد و آن به جانب قطب جنوب است ستاره ایست روشن با دو ستار. دیگر و این هر سه ستاره بر مثال مثلث کوچک واقع شده اند به جهت مشابهت او به کرکسی که بال بهم آورده باشد و آن دو ستاره به منزل. دو بال اوست . آن ستار. روشن که اندر چنگ رومی است او را نسر واقع خوانند . نام صورت نهم از نوزده صورت شمالی فلکی قدمائ و عرب آنرا سلحفات نیز نامد و به یونانی آنرا لورا خوانند . و آن سه ستاره ایست بر شکل دیک پایه که دو ستاره را بشکل بال طایری پنداشته اند که در حال پائین آمدن است .

فرهنگستان زبان و ادب

{Vega} [نجوم] ستارۀ آلفای شلیاق که پنجمین ستارۀ پرنور شب از قدر صفر است

دانشنامه آزاد فارسی

نَسْرِ واقِع (Vega)
(یا: آلفا شلیاق؛ دیگ پایه) در لغت به معنی «کرکسِ نشسته»، درخشان ترین ستارۀ صورت فلکی شَلیاق، و پنجمین ستارۀ درخشان آسمان شب. ستارۀ آبی سفیدی است که در فاصلۀ ۲۵ سال نوری از خورشید قرار دارد و درخشندگی اش ۵۰ برابر خورشید است. در ۱۹۸۳، ماهوارۀ اخترشناسی فروسرخ (ایراس) حلقهای از غبار را گرداگرد نسر واقع کشف کرد. این حلقه احتمالاً قرصی است که منظومه ای سیاره ای در آن در حال تشکیل است. درنتیجۀ حرکت تقدیمی (لنگش خفیف محوری زمین)، نسر واقع در حدود سال ۱۴,۰۰۰م به صورت ستارۀ قطبی شمال در خواهد آمد.