لغت نامه دهخدا
قب. [ ق َب ب ] ( ع ص ، اِ ) مرد. مرد فحل پهلوان. || گشن با اصل و نیکو. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). نر و گشن از مردم و شتر. || نیکو و نجیب و ماهر در ضراب. ( منتهی الارب ). || مهتر قوم. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). شیخ قوم. سید. رئیس. سر. ( منتهی الارب ). گویند: علیک بالقب الاکبر؛ ای بالرأس الاکبر. ( منتهی الارب ). پادشاه. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ). || نایب. ( منتهی الارب ). خلیفه. ( ناظم الاطباء )( منتهی الارب ). || پاره جیب پیراهن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( اقرب الموارد ) :
در کوچه درز ار تیر بارد ز ره سوزن
از قب زرهی سازم وز ور بدن آماجی.نظام قاری ( دیوان ص 115 ).کمانگر همیشه خمیده بود
قبادوز را قب دریده بود.نظامی.|| سوراخ چرخی که در آن چوب چرخ قرار گیرد. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). سوراخی که در آن محور دولاب میگردد.سوراخ میان بکره دلو. || شکاف میانه چرخ. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ). || چوبی که در میانه چرخ دول باشد. ( منتهی الارب ). || مابین بر سوی هر دو ران و یا مابین سرین. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ). || آلتی است که برای سنجش غلات به کار میرود. ( المنجد ). || سخت ترین و بزرگترین از لگام. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ).
قب. [ ق َب ب ] ( ع مص ) خشک شدن گیاه : قب النبت قبّاً ( از باب ضرب و نصر )؛ خشک گشت آن گیاه. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || بریدن. قطع: قب الشی ٔ؛ برید آن چیز را. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || شنیده شدن آواز دندان شیر. شنیدن آواز دندان برهم زدن شیر درنده و شتر نر: قب الاسد قبّاً و قبیباً ( از باب ضرب )؛ شنیده شد آواز دندان شیر از برهم زدن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). || باریک گردیدن شکم. ( منتهی الارب ). گویند قب بطنه قبّاً؛ باریک گردید شکم او. ( منتهی الارب ).
قب. [ ق ِب ب ] ( ع اِ ) پیرو. || بزرگ قوم. || استخوان بیرون آمده میان دو سرین. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). استخوان برآمده از پشت میان دو الیه. استخوان که نشست مردم بر آن بود. ( مهذب الاسماء ). گویند: الزق قبّک بالارض. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ).
