عطف

لغت نامه دهخدا

عطف. [ ع َ ] ( ع مص ) میل کردن. ( از منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). || مهربانی کردن بر کسی. ( از منتهی الارب ) ( المصادر زوزنی ) ( تاج المصادر بیهقی ) ( دهار ) ( از اقرب الموارد ). || دوتا کردن. ( از منتهی الارب ). به دو درآوردن. ( المصادر زوزنی ) ( دهار ) تاکردن. ( از اقرب الموارد ). || حمله نمودن برکسی و بازگشتن. ( از منتهی الارب ). حمله کردن. ( المصادر زوزنی ) ( از تاج المصادر بیهقی ). || خم دادن چوب. ( از منتهی الارب ). برگردانیدن چوب و جز آن. ( تاج المصادر بیهقی ). برگردانیدن. ( دهار ). بگردانیدن.( المصادر زوزنی ). || پیچیدن جامه. ( از منتهی الارب ). پیچیدن. ( غیاث اللغات ). || بازگشتن و منصرف شدن. ( از اقرب الموارد ). برگردیدن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( دهار ). || بگردانیدن. ( المصادر زوزنی ). || بازداشتن و دور کردن ازحاجت ، گویند: عطف فلاناً عن حاجته. ( از اقرب الموارد ). || برگرداندن سر شتر را بسوی خود. ( از اقرب الموارد ). || مهربان و رحیم کردن : عطف اﷲ بقلب السلطان علی رعیته. ( از اقرب الموارد ). || در اصطلاح نحو سخن را بر سخن بازگردانیدن ،اولی را معطوف علیه و دوم را معطوف گویند. ( از منتهی الارب ). کلمه ای را تابع کلمه دیگر کردن بوسیله حروف عطف. ( از اقرب الموارد ). سخنی را به سخنی دیگر بازگردانیدن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ). سخن را با سخن بازگردانیدن. ( آنندراج ). تالی قرار دادن کلمه را بر کلمه دیگر بوسیله حرف عطف. ( از اقرب الموارد ). هر گاه کلمه یا جمله ای به ماقبل خود ربط داده شود آن را عطف گویند. و این عطف چون بوسیله یکی از حروف دهگانه عطف صورت گیرد آن را عطف نسق نیز نامند زیرا با متبوع خود بر یک نسق و روش است ماقبل حرف عطف را معطوف علیه و مابعد حرف عطف را معطوف نامند. و معطوف تابعی است که در حکم معطوف علیه است و آن ممکن است عطف لاحق بر سابق باشد مانند: و لقد أرسلنا نوحا و ابراهیم ، و یا عطف سابق بر لاحق است مانند: و کذلک یوحی الیک والذین من قبلک ، و یا عطف مصاحب بر مصاحب است مانند: فنجّیناه و أصحاب السفینة. توضیح اینکه عطف کردن بر ضمیر منفصل و ضمیر متصل منصوب ، مانند سایر اسماء ظاهر، جایز است ، ولی عطف کردن بر ضمیر متصل مرفوع یا ضمیر مستتر جایز نیست جز اینکه میان آنها فاصله اندازند. این فاصله ممکن است ضمیر منفصل باشد چون : کنتم انتم و آباؤکم و «اسکن انت و زوجک الجنة» و یا غیر ضمیر باشد مانند: «ما أشرکنا و لا آباؤنا» ( از کشاف اصطلاحات الفنون و فرهنگ علوم نقلی ، به نقل از مغنی و هدایة و سیوطی و مختصر المعانی ). و رجوع به حروف عطف در ترکیبات عطف شود.

فرهنگ معین

(عَ طْ ) [ ع . ] ۱ - (مص ل . ) مایل شدن به چیزی . ۲ - کلمه ای را به وسیلة حرف ربط به کلمة قبلی ربط دادن . ۳ - شیرازة کتاب .
(عِ طْ ) [ ع . ] (اِ. ) جانب ، پهلو، کرانه .

فرهنگ عمید

کرانه، جانب.
۱. بازگشتن و مایل شدن به سوی چیزی.
۲. سخنی را به سخن ماقبل ربط دادن با حرف عطف.
۳. (اسم ) (ادبی ) در دستور زبان، حرفی که با آن کلمه یا جمله ای را به کلمه یا جملۀ دیگر ربط دهند، مانند حرف «و».
۴. [قدیمی] باعطوفت، مهربانی.

فرهنگ فارسی

کرانه، جانب، بغل، بازگشتن ومایل شدن بسوی چیزی، کلمهای رابکلمه ماقبل ربطدادن باحرف عطف
۱ - مایل به چیزی . ۲ - کلمه ای را به کلمه قبلی ربط دادن به وسیله حرف عطف . یا حرف عطف . حرفی که کلمه ای را با ما قبل ربط دهد مانند و : حسن و حسین آمدند . ۳ - میل تمایل . ۴ - مهربانی محنت ۵ - پیچیدگی برگشتگی . ۶ - سجافجامه . ۷ - قسمت زیرین جلد کتاب که دورویه جلد را به یکدیگر متصل می سازد . یا عطف بیان . چون دو لفظ در یک جمله بی حرف عطف با هم آیند و لفظ دوم در یک انتساب چیزی تابع اول و مقصود اصلی در انتساب لفظ اول باشد و ذکر دوم را عطف بیان و اول را مبین نامند و حرف آخرش ساکن بود . عطف بیان مشابه به صفت است یعنی چنان که صفت موصوف را واضح گرداند عطف بیان نیز متبوع را توضیح دهد اما صفت برای تعریف یا تخصیص آید و عطف بیان فقط برای تفسیر و بیان آید مثال از سعدی : و گر به چشم ارادت نگه کند بر دیو فرشته اش بنماید بچشم کروبی . کروبی عطف بیان فرشته است . یا عطف به نامه شماره ... با توجه به نامه ای که از طرف اداره مخاطب رسیده . یا سجاف دامن عطف دامان ( دامن ) . فرود دامن . یا عطف عنان کردن . سر ستور را برگردانیدن و گشتن . یا عطف ( و ) گوشه . یکی از روش های صحافی است بدین طریق که پوشش روی شیرازه کتاب و زاویه های جلد کتاب را که بیشتر با دست و جوانب قفسه کتاب تماس دارداز تیماج ( و غالبا برنگی جز رنگ جلد ) و جلد کتاب را از مقوای ساده یا کالینگر می سازند .
جمع عطوف جمع عاطف

دانشنامه عمومی

عطف (استان غردایه). عطف ( به عربی: العطف ) یک شهرداری در الجزایر است که در استان غردایه واقع شده است. عطف ۱۴٬۷۵۲ نفر جمعیت دارد و ۴۵۸ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] عطف به یکی از انواع توابع نحوی اطلاق می شود و از اسلوب های ادبی قرآن می باشد.
«توابع» کلماتی هستند که در اعراب استقلال ندارند؛ بلکه اعراب آن ها تابع اعراب کلمه دیگری است که آن را متبوع می گویند.
تعریف عطف
«عطف» یکی از توابع است که از متبوعش پیروی می کند؛ و بر دو قسم است: عطف به حروف و عطف بیان.عطف به حروف یا عطف نسق، تابعی است که به کمک حروف عطف با معطوف علیه رابطه برقرار می کند؛ به دیگر سخن، تابعی است که برخی حروف میان آن و متبوعش فاصله می شوند؛ مانند: عطف «ابراهیم» بر «نوح» با حرف «واو» در آیه : (ولقد ارسلنا نوحا وابراهیم)؛ «به راستی نوح و ابراهیم را به رسالت فرستادیم».
اقسام عطف نسق
در یک تقسیم، عطف نسق برسه قسم است: عطف بر لفظ ؛ عطف بر محل ؛ عطف توهم .و نیز عطف خاص بر عام ، عطف عام بر خاص ، و عطف احد مترادفین، از دیگر انواع عطف به شمار می آیند.
عناوین مرتبط
...
[ویکی الکتاب] معنی عُلُوّاً: بلندی - ارتفاع - برتری (درعبارت "نَجْعَلُهَا لِلَّذِینَ لَا یُرِیدُونَ عُلُوّاً فِی ﭐلْأَرْضِ وَلَا فَسَاداً "کنایه است از طغیان به ظلم و تعدی زیرا علو عطف بر فساد شده )
معنی یَثْنُونَ: عقب می کشند ("یَثْنُونَ صُدُورَهُمْ "یعنی شانه خالی می کنند یا سر در گریبان فرو میبرند .کلمه یثنون از باب ثنی الشیء ، یثناه ، ثنیا است ، بر وزن فتح ، یفتح ، فتحا ، و مصدر آن ، یعنی ثنی به معنای عطف و پیچاندن است ، و نیز به معنای رد و مرتبط بودن بعضی ...
معنی مُعْتَبِینَ: آنانکه عذر خواهیشان پذیرفته شده - راضی کنندگان (کلمه معتبین جمع اسم فاعل ازاعتاب است به معنای ارضا (راضی کردن)است ، و اصل اعتاب به این معنا بوده که پوستی را که درست دباغی نشده ، دو باره دباغی کنند ، تا اصلاح شود ، سپس این کلمه را بطور استعاره در هر ع...
تکرار در قرآن: ۱(بار)
(بر وزن علم) جانب. طرف. در لغت آمده: «عطفا الرجل: جانباه» دوطرف مرد از شانه تا زانو و چون کسی از چیزی اعراض کند گویند:«ثنّی عطفه: اعرض و جفا» . بعضی از مردم درباره خدا مجادله می‏کنند بی آنکه دانشی و هدایتی و کتابی روشن داشته باشد، متکبرانه می‏خواهد مردم را از راه خدا گمراه گرداند. درباره آیه در «ثنی» توضیح داده شده است. این کلمه بیشتر از یکبار در کلام‏اللَّه نیامده است.