لغت نامه دهخدا
عرضی. [ ع َ ضی ی ] ( ص نسبی ) منسوب به عَرض.افقی. مقابل طولی. رجوع به عرض شود. || عرضه داشت و تذکار و اظهار عاجزانه. ( ناظم الاطباء ).
عرضی. [ ع َ رَ ضی ی ] ( ص نسبی ) منسوب به عَرَض.رجوع به عَرَض شود. || در اصطلاح منطق ، عارضی. مقابل جوهری. مقابل ذاتی. مقابل غریزی. مقابل طبیعی. کلی یا ذاتی بود یا عرضی ، نه بر اطلاق ، بل به اضافت با موضوعی که فرض کنند، و ممکن باشد که یک کلی به اضافت با موضوعی ذاتی بود و به واضافت با موضوعی دیگر عرضی ، مانند ضاحک که به اضافت با انسان عرضی است و به اضافت به این ضاحک ذاتی. ( از فرهنگ فارسی معین از اساس الاقتباس ص 21 ). عرضی اخص از عرض است ، زیرا بیاض مثلاً عرض است و حال آنکه عرضی نیست. و ابیض عرض و عرضی است چنانکه شیخ الرئیس گوید. عرض مقابل جوهر است و غیر از عرضی است که مقابل ذاتی است. وجود اعراض غیر از موضوعات است و متأخر از آنها است. و عرضیت از صفات عقلیه است. ( فرهنگ علوم عقلی ، به نقل از دستورالعلماء و مجموعه دوم مصنفات باباافضل ): و فیه رطوبة عرضیة [ فی الحماض ]. ( مفردات ابن البیطار ).
- مقولات عرضی ؛ نه مقوله اند در عرض. رجوع به عَرَض شود.
عرضی. [ ع ِ رِض ْ ضا ] ( ع اِمص ) شادمانی. ( منتهی الارب ).نوعی راه رفتن با میل و عدول. ( از اقرب الموارد ).
عرضی. [ ع ُ ضی ی ] ( ع ص نسبی ) آنکه بر زین نشستن و ثبات نتواند. ( منتهی الارب ). کسی که بر روی زین سست نشسته باشد. ( ناظم الاطباء ). کسی که بر زین ،محکم ننشیند. ( از اقرب الموارد ). || شتر که در رفتار سرکشی کند، بدان جهت که ریاضتش کامل نشده. گویند بعیر عرضی ، یعنی صعب و سخت. ( از منتهی الارب ). سرکش و گردنکش. ( ناظم الاطباء ). شتر که در راه رفتن خود خم شود، بدان جهت که تربیتش هنوز کامل نشده است. ( از اقرب الموارد ). || شتری که به یک طرف تکیه کرده باشد بواسطه شکستگی. ( ناظم الاطباء ).
عرضی. [ ع ُ ] ( ص نسبی ) نسبت است به عرض ، که آن شهر کوچکی است در صحرا بین فرات و دمشق ، از اعمال حلب. و چند تن از دانشمندان بدانجا منسوبند که از آن جمله است ابوالحارث عبدالوهاب بن ضحاک عرضی. ( از اللباب فی تهذیب الانساب ). و رجوع به معجم البلدان شود.
