عتل

لغت نامه دهخدا

عتل. [ ع َ ت َ ] ( ع ص ، اِ ) ج ِ عَتلة. || ( مص ) شتافتن به سوی بدی. ( اقرب الموارد ).
عتل. [ ع َ ت ِ ] ( ع ص ) مرد شتابنده به بدی. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( آنندراج ).
عتل. [ ع َ ] ( ع مص ) برداشتن و سخت کشیدن چیزی را. ( از منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). || ناقه را کشیدن. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( تاج العروس ) ( تاج المصادر ).
عتل. [ ع ُ ت ُل ل ] ( ع ص ) بسیارخوار سرکش. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). الاکول المنوع. ( اقرب الموارد ). پرخور. || درشت خوی سخت گوی سخت آزار. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ترجمان علامه ) : عُتل بعد ذلک زنیم. ( قرآن 13/68 ). || نیزه درشت و سطبر. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( غیاث اللغات ). || سخت هر چیزی. ( اقرب الموارد ).

فرهنگ معین

(عُ تُ ) [ ع . ] (ص . )درشت گوی سخت آواز.

فرهنگ عمید

سرکش، تندخو، آزاردهنده.

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی عُتُلٍّ: سخن خشن و درشت (در عبارت "عُتُلٍّ بَعْدَ ذَ ٰلِکَ زَنِیمٍ "منظور شخص بد دهن وخشن است)
معنی أَتْلُ: تا تلاوت کنم (چون جواب شرط برای جمله قبلی بوده جزم گرفته و واوش حذف شده)
معنی ﭐعْتِلُوهُ: به خشم اورا بکِشید-به زور اورا بکِشید(از مصدر عتل است ، که به معنای کشیدن به عنف و به زور است )
ریشه کلمه:
عتل (۲ بار)
«عُتُلّ» از مادّه «عَتْل» به طوری که «راغب» در «مفردات» می گوید: به کسی می گویند که بسیار غذا می خورد، و همه چیز را به سوی خود می کشد، و دیگران را از آن باز می دارد.
بعضی دیگر، «عُتُلّ» را به معنای انسان بدخوی کینه توز خشن، یا انسان بی حیای بد خلق تفسیر کرده اند.
کشیدن با قهر. . بگیرید او را و بکشیدش به وسط آتش. راغب گوید: عتل گرفتن از هر طرف شی‏ء و کشیدن به قهر است در اقرب آمده: «عَتَلَهُ عَتْلاً: اَخَذَ بِمَجامِعِهِ وِ جَرَّهُ عنیفاً وَ جَذَبَهُ» ولی باید آن در آیه فقط به معنی کشیدن باشد که «خُذُوه» از قید اخذ بی‏نیاز می‏کند. این آیه قریب المضمون است با آیه . که دّع به معنی دفع و انداختن به عنف است. *. عتلّ به ضم عین و تاء و تشدید لام به معنی بد رفتار و خشن است در مجمع فرموده: آن به معنی بدخلق و خشن و اصل آن به معنی دفع است. در نهایه گفته «الشدید الجافی والفّظ الغلیظ» جوهری گفته: «العتّل: الغلیظ الجافی» بدخلقی با معنای اصلی که کشیدن و دفع است می‏سازد که بدخلق شخص را با زبان بد از خود می‏راند بعضی‏ها مثل راغب آنرا اکول منوع گفته‏اند ولی ظاهراً آن با آیه مناسب نیست چنان که ملاحظه آیات قبل روشن می‏کند. معنی آیه چنین است: با همه آنها بدرفتار و شریر است «زنیم» چنانکه در «زنم» گفته‏ایم ظاهراً به معنی شریر و لئیم است. عتله عمود آهنینی که با آن دیوارها را می‏کوبند و به قولی آهن بزرگی که سنگ و درخت را با آن می‏کنند (نهایه).

ویکی واژه

درشت گوی سخت آواز.