آواکس
دانشنامه عمومی
سامانه های آواکس می توانند وظیفه ای مشابه مراقبت پرواز در شرایط جنگی ایفا کرده و با هواپیماهای خودی ارتباط برقرار کنند، محدوده شناسایی آن ها را افزایش دهند و آن ها را از دید دشمن مخفی کنند چرا که هواپیماهای خودی قادر هستند از سامانه رادار آواکس استفاده کرده و نیازی به استفاده از سامانه رادار خود ندارد. با این وجود، هواپیماهای آواکس ممکن است توسط هواپیماهای دشمن که خارج از محدوده شان قرار دارند ردگیری شوند. دلیل این امر این است که قدرت پالس با دور شدن از منبع کاهش می یابد؛ بنابراین سیگنالی که می بایست به هدف برخورد کند و برگردد می بایست آنقدر قوی باشد که دو برابر فاصله بین فرستنده و هدف را پوشش دهد.
هواپیماهای آواکس متعددی در کشورهای مختلف ساخته شده اند و در سال های اخیر هلیکوپترهای آواکس هم ساخته شده اند. این سامانه ها معمولاً بر روی بدنه یک هواپیمای مسافربری یا ترابری نصب می شوند هرچند هواپیماهایی هم وجود دارند که از ابتدا برای ایفای این نقش طراحی شده اند.
در زبان انگلیسی، AWACS اختصاصاً به سامانه مورد استفاده در هواپیمای بوئینگ ئی - ۳ سنتری و همچنین بوئینگ ئی - ۷۶۷ متعلق به ژاپن اشاره دارد و AEW& C به تمام هواپیماهای هشدار سریع و فرماندهی هوایی اشاره دارد اما به طور کلی از واژهٔ آواکس برای اشاره به تمامی این هواگردها استفاده نیز می شود. در زبان فارسی هر دو آن ها آواکس نوشته می شوند.
سامانه های آواکس پیشرفته می توانند هواپیماهایی با فاصله ۴۰۰ کیلومتری را شناسایی کنند. این فاصله دور از تیررس اکثر موشک های زمین به هوا است. یک هواپیمای آواکس در ارتفاع ۳۰۰۰۰ پایی می تواند منطقه ای با مساحت ۳۱۲٬۰۰۰ کیلومتر مربع را پوشش راداری بدهد؛ بنابراین سه فروند آواکس در یک عملیات مشترک، می توانند مساحتی معادل مساحت اروپای مرکزی را به کلی پوشش دهند.
ویکی واژه
دستگاهی مراقبت کننده جهت ردگیری هواپیماهای دشمن که در هواپیمای خودی نصب می‌کنند.
(عامیانه): خبرچین.
