ارخالق
فرهنگ معین
(اَ لِ یا لُ ) [ تر. ] (اِ. ) نیم تنه ای که مردان و زنان می پوشیدند و لای رویه و آستر آن پنبه قرار می دادند.
فرهنگ عمید
لباس کوتاه آستردار از جنس ترمه، مخمل، یا زری.
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
(نیز: آرخالق؛ اَرْخلِق، کُرْته) نوعی کت کوتاه یا نیم تنه ای آجیده. ارخالق پادشاهان ساسانی جلوباز، آستین دار و بلندی آن تا زیر سینه بود که با دکمه ای جلوی سینه بسته می شد و به ویژه سرشانه های آن تزیین داشت. همواره جنس، رنگ، بلندی و کوتاهی و قد آستین آن در دوره های بعدی در تغییر بود. ارخالق در دورۀ سامانیان نوعی بالاپوش یا پیراهن بالای زانو و با آستین هایی کوتاه به نام کُرْته، و در روزگار صفاریان کوتاه تاحدود ناف و گاه تا کمر و بی آستین بود. در این دورۀ اخیر، خفتان یا بدنه نوعی ارخالق محسوب می شد. ارخالق در دورۀ غزنوی و خوارزمشاهی بلندتر از ارخالق دورۀ ساسانی و در دورۀ سلجوقیان آستین کوتاه یا بی آستین، تا کمر با طرح و نقشه ای در سردوشی ها بود. این لباس در دورۀ سلجوقی غیر از خفتان و کرته (قُرطق) نام های جلیقه و نیمچه هم داشت. در دوره های بعد، از صفویه تا قاجار، نیز همچنان پوشیده می شد. در زمستان روی پیراهن و زیر قبا و ردا می پوشیدند. ارخالق زمستانی دو لایه بود و در تابستان فقط با آستر پوشیده می شد. گاه آستین ارخالق ها سنبوسه دار بود، یعنی سرآستین آن در مچ دستان زایدۀ سه گوشه ای، برای حفاظت از تابش آفتاب و سرما، یا برای زیبایی، داشت. گاه طرح های قلمکاری از گل و بوته، و گاه اطراف آن یراق و گلابتون دوزی داشت. هنوز در میان اقوام مختلف ایرانی پوشیده می شود.
