فرهنگ عمید
۲. (منطق ) جزئیات را بررسی کردن و یک حکم کلی استخراج کردن، از جزء به کل رسیدن.
استقرا
۲. (منطق ) جزئیات را بررسی کردن و یک حکم کلی استخراج کردن، از جزء به کل رسیدن.
فرهنگ فارسی
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه آزاد فارسی
در منطق و فلسفه، فرآیند مشاهدۀ موارد جزیی اشیا و امور به منظور رسیدن به احکام کلی و استنتاج قوانین طبیعت. استقرا در مقابل قیاس قرار دارد، که حرکتی است از احکام و اصول کلی به سمت موارد جزیی. دیوید هیوم، فیلسوف اسکاتلندی، از استقرا انتقاد می کرد زیرا آن را بیشتر متکی بر اعتقاد می انگاشت تا بر استدلال معتبر. در فلسفۀ علم، «مسئلۀ استقرا» حوزۀ بحث بسیار حساس و مهمی است: برای هر گزارهای، هر قدر هم قراین فراوان در دست باشد، باز امکان ظهور یک نمونۀ خلاف در آینده وجود دارد که اعتبار توضیح را از بین ببرد. بنابراین استدلال هیچ حکم علمی را نمی توان صادق و قطعی دانست. اما به نظر برخی دیگر، استقرای رایج در علوم، محصّل یقین است و احکام متکی بر آن صادق و قطعی است.
دانشنامه اسلامی
استقرا از اقسام سه گانه حجت و استدلال و به معنای سیر حرکت ذهن از جزئی به کلی است؛ به بیان دیگر، به استدلالی که در آن از بررسی امور جزئی به نتیجه ای کلی رسیده می شود، استقرا می گویند، مانند این که از بررسی نوع غذا خوردن حیوانات مختلف، حکم شود هر حیوانی در وقت جویدن غذا فک پایین خود را حرکت می دهد.
عدم دسترسی به یقین کامل
این گونه استدلال از لحاظ منطقی شخص را به یقین کامل نمی رساند، زیرا در استقرا، ذهن از ملاحظه و بررسی موارد معدود، به حکم کلی دست یافته و آن چه را که در موارد معدود مشاهده کرده بر موارد دیگر که هنوز بررسی نکرده، تعمیم می دهد، در حالی که این تعمیم ضرورت عقلی و منطقی ندارد، زیرا ممکن است حکم برخی از موارد ملاحظه نشده، به خلاف موارد ملاحظه شده باشد. بدیهی است هر قدر شمول حکم کلی، کمتر و تعداد جزئیات ملاحظه شده بیشتر باشد، حکم کلی به یقین نزدیک تر خواهد بود.
کاربرد واژه استقراء
واژۀ استقراء اصطلاحی منطقی است که در اصول فقه مورد بحث قرار گرفته و در باب های گوناگون فقه نیز کاربرد دارد، و چون نتیجۀ استقراء، حکم واقعی است، در زمرۀ ادلّۀ اجتهادی قرار دارد.
انواع استقراء
...
