روناس

لغت نامه دهخدا

روناس. ( اِ ) روغناس. رناس. روین. روینک. عروق الصباغین. عروق ضمر. فوه. نباتی است رنگی که بیشتر در آذربایجان و حوالی یزد روید و رنگرزی را به کار آید. ( یادداشت مؤلف ). به معنی همان رودنک که جامه بدان سرخ کنند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) ( از شرفنامه منیری ) ( از غیاث اللغات ). روین. ( لغت فرس اسدی ) ( فرهنگ اوبهی ). گیاهی است معروف که بدان جامه و ابریشم رنگ کنند و به عربی فوه و عروق الخمر خوانند. ( برهان ). اسم فارسی فوةالصبغ است. ( تحفه حکیم مؤمن ). گیاهی است از تیره روناسیان بسیار شبیه به شیرپنیر، دارای برگهای نوک تیز و گلهای کوچک و زرد. ارتفاع آن بدو متر می رسد ولی برگهای آن درشت تر است ، و از ریشه آن ماده قرمزرنگی به دست می آید که در رنگرزی به کار می رود. ( فرهنگ فارسی معین ) : و از شهر بردع ابریشم خیزد و استران نیک و روناس و شاه بلوط و کرویا. ( حدود العالم ).
تن ز سرما چو نیل و چون روناس
منجمد گشته در عروق دماء.سپاهانی ( از شرفنامه ).ورجوع به روین شود.

فرهنگ معین

(اِ. ) گیاهی است پایا، دارای برگ های نوک تیز و گل های کوچک زرد که از ریشة آن مادة قرمز رنگی به دست می آید که در رنگرزی به کار می رود.

فرهنگ عمید

گیاهی پایا و خودرو با برگ های نوک تیز و گل های کوچک زردرنگ که ریشۀ آن در تهیه رنگ قرمز کاربرد دارد، روین، رودن، رودنگ، روینگ، زغنار.

فرهنگ فارسی

( اسم ) گیاهی است از تیره روناسیان بسیار شبیه به شیر پنیر دارای برگهای نوک تیز و گلهای کوچک و زرد ارتفاع آن به دو متر میرسد ولی برگهای آن درشت تر است و از ریشه آن ماده قرمز رنگی بدست میاید که در رنگرزی بکار رود .

فرهنگ اسم ها

اسم: روناس (دختر) (فارسی) (طبیعت) (تلفظ: ru(o)nās) (فارسی: روناس) (انگلیسی: runas)
معنی: نام یک گیاه، ( در گیاهی ) گیاهی علفی، پایا و خودرو از خانواده ی روناس که از ریشه و غده ی زیرزمینیِ آن برای تهیه رنگ قرمز استفاده می شود

فرهنگستان زبان و ادب

{Rubia} [زیست شناسی- علوم گیاهی] سرده ای از روناسیان علفی و نیمه درختچه ای چندسالۀ خزنده یا بالارونده با حدود 60 گونه که بومی افریقا و نواحی معتدل آسیا و امریکا هستند؛ گل های کوچک آنها پنج گلبرگ زرد کم رنگ دارد و گل آذین شان خوشه ای متراکم است؛ از ریشۀ این گ...

دانشنامه عمومی

روناس ( نام علمی: Rubia tinctorum ) نام یک گونه از تیره روناسیان ( روبیاسه ) است. گیاهی است که به حالت خودرو در مناطق مدیترانه، در شمال آفریقا و بعضی مناطق آسیا می روید. خاستگاه نخستین آن خاور نزدیک و قفقاز بوده است.
روناس در قدیم در ایران به صورت سنتی در تبریز، ارومیه، اراک، فارس و یزد کشت می گردید و امروزه نیز به صورت خودرو در استان مرکزی و ساوه به صورت علف هرز در باغ ها در و در استان فارس نیز به صورت گیاه مرتعی مشاهده می شود.
مهم ترین مورد استفاده از روناس در صنعت، رنگرزی پشم در صنعت قالی بافی و پارچه بافی است. ماده رنگی روناس ( آلیزارین ) امروزه به طور صنعتی نیز تهیه می شود، با این وجود امروزه، به دلیل کشف رنگ شیمیایی آنیلین، تا حدود زیادی اهمیت خود را از دست داده است.
ساقه این گیاه پوشیده از خارهای ریز می باشد و ارتفاع آن تا حدود دو متر می رسد. روناس با استفاده از خارهای ریزی که دارد به دیوار و درختان می چسبد و بالا می رود.
برگ های آن بیضی، نوک تیز و دراز بوده که به صورت گروهی و به شکل چتر از کنار ساقه بیرون می آید. گل های روناس کوچک و به رنگ زرد مایل به سبز می باشد. میوه آن گوشتی و به رنگ تیره است. ریشه آن به نام روناس معروف است به رنگ قرمز تیره و به صورت دراز، باریک و استوانه ای می باشد. دارای طعمی تلخ و گس بوده و قسمت مهم این گیاه از نظر طبی به شمار می آید.
ریشه روناس دارای خاصیت مدر، صفرابر، ملین و تا حدودی اوره خون را کاهش می دهد. یکی از خواص آن خاصیت انحلال سنگ های مثانه و کلیه است. روناس گیاهی است فوق العاده مقاوم به شوری و مقاومت در آن از نوع بردباری است و شوری خاک تا ۰/۳ درصد را به خوبی تحمل می کند.
ریشه های این گیاه پس از خشک شدن به سادگی پودر شده و در مجاورت با آب چسبناک می شود. برداشت روناس معمولاً در اواخر پاییز انجام می گیرد. از ریشه روناس در قدیم برای رنگرزی پارچه و نخ استفاده می شده است.
ریشه روناس دارای ماده ای رنگی به نام جوهر روناس می باشد که برای رنگرزی بکار می رفت ولی بعد از اینکه توانستند این ماده را به طریقه شیمیایی تهیه کنند کشت آن برای تهیه آلیزارین متوقف گردید.
روناس در زمره گیاهان رنگ دار صنعتی و دارویی بشمار می آید. ریشه روناس حاوی گلیکوزیدهایی به نام اسید روبرتیک، آلیزارین، پورپورین، روبیارین، مواد پکتیکی، رزین و کلسیم است.
روناس (سرده). روناس ( نام علمی: Rubia ) نام یک سرده از تیره روناسیان است. ساقه این گیاه پوشیده از خارهای ریز می باشد و ارتفاع آن تا حدود دو متر می رسد. روناس با استفاده از خارهای ریزی که دارد به دیوار و درختان می چسبد و بالا می رود.

دانشنامه آزاد فارسی

گروهی از گیاهان علفی پایا یا چوبی، متعلق به جنس Rubia، و خانوادۀ روناس، با گل های نرمادۀ کوچک قیفی شکل. روناس رنگرزیاز آن جمله است که در اروپا و آسیا رشد می کند و از ریشۀ قرمز آن رنگ قرمزی با نام آلیزارین به دست می آید. امروز این رنگ را به صورت مصنوعی از قطران زغال سنگ به دست می آورند. از جنس روناس در ایران حدود هشت گونه یافت می شود که در مناطق متفاوتی پراکنده اند. پیش تر زنان، روناس را می کوبیدند، الک می کردند و با آب سرد خمیر می کردند و با میلی مخصوص (معمولاً از جنس عاج فیل) بر ابرو می کشیدند. ابرو، پس از کشیدن روناس به رنگ پرطاووسی درمی آمد. برخی به همین رنگ بسنده می کردند، اما برخی بر روی آن وسمه نیز می کشیدند تا ابرو به رنگ پرکلاغی درآید.

ویکی واژه

گیاهی است پایا، دارای برگ‌های نوک تیز و گل‌های کوچک زرد که از ریشة آن مادة قرمز رنگی به دست می‌آید که در رنگرزی به کار می‌رود.