- رشد شناختی (Cognitive Development): به فرآیندهایی اطلاق می‌شود که طی آن کودک توانایی‌های ذهنی خود مانند تفکر، حل مسئله، یادگیری زبان و حافظه را توسعه می‌دهد.
- رشد اجتماعی (Social Development): به فرآیندهایی گفته می‌شود که طی آن کودک مهارت‌های اجتماعی مانند تعامل با دیگران، ایجاد روابط اجتماعی و فهم قواعد اجتماعی را می‌آموزد.
- رشد عاطفی (Emotional Development): این فرآیند شامل رشد و تغییرات احساسات و عواطف کودک است، از جمله توانایی کنترل احساسات خود و شناخت احساسات دیگران.
- نظریه‌پردازان رشد (Developmental Theorists): محققانی که به بررسی نظریه‌های مختلف رشد کودک پرداخته‌اند. از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به ژان پیاژه، اریک اریکسون، و لئونتف اشاره کرد.
- پیاژه (Piaget): یک روان‌شناس سوئیسی که نظریه رشد شناختی را معرفی کرد و بیان داشت که کودکان از طریق مراحل خاصی از تفکر و شناخت عبور می‌کنند.
- نظریه یادگیری اجتماعی (Social Learning Theory): این نظریه به وسیله آلبرت بندورا توسعه یافته و معتقد است که کودکان از طریق مشاهده رفتارهای دیگران و الگوگیری از آن‌ها می‌آموزند.
- تربیت کودک (Child Rearing): به شیوه‌ها و روش‌های مختلفی اطلاق می‌شود که والدین برای پرورش و تربیت کودک خود به کار می‌برند. این شامل آموزش، راهنمایی، و ایجاد محیط مناسب است.
- کودک‌محوری (Child-Centered): یک رویکرد در آموزش که بر اساس نیازها، علایق و توانایی‌های کودک طراحی شده است، در این رویکرد کودک به عنوان محور اصلی فرایند یادگیری شناخته می‌شود.
- رشد زبانی (Language Development): فرآیندهایی که در آن کودک مهارت‌های زبانی خود را از ابتدا تا سنین بالاتر گسترش می‌دهد و شامل یادگیری واژگان، دستور زبان و فهم زبان است.
- مهارت‌های اجرایی (Executive Function Skills): مهارت‌هایی که به کودک کمک می‌کند تا کنترل و هدایت رفتارهای خود را در موقعیت‌های پیچیده انجام دهد، از جمله برنامه‌ریزی، سازماندهی، حل مسئله و تصمیم‌گیری.
- نظریه‌های هویت (Identity Theories): این نظریه‌ها به بررسی مراحل و فرایندهای شکل‌گیری هویت فردی در دوران کودکی و نوجوانی می‌پردازد. یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان در این زمینه اریک اریکسون است که مراحل مختلف رشد هویت را شبیه به بحران‌های خاص در هر مرحله از زندگی می‌داند.
- تأثیر خانواده (Family Influence): بررسی تأثیر محیط خانواده و روابط خانوادگی بر رشد کودک و نوجوان. این شامل سبک‌های تربیتی، الگوهای ارتباطی و عوامل محیطی مختلف است.
- مشاوره کودک و نوجوان (Child and Adolescent Counseling): شاخه‌ای از روان‌شناسی است که به درمان و حمایت از مشکلات روانی، عاطفی و رفتاری کودکان و نوجوانان می‌پردازد.
- گروه‌های همسالان (Peer Groups): گروه‌های اجتماعی که کودکان و نوجوانان از آن‌ها برای تعاملات اجتماعی و یادگیری اجتماعی استفاده می‌کنند. این گروه‌ها نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت و هویت دارند.
- نظریه شناختی اجتماعی (Cognitive Social Theory): نظریه‌ای که بیان می‌کند فرآیند یادگیری تحت تأثیر تعاملات اجتماعی و شناخت است. این نظریه عمدتاً توسط بندورا مطرح شده است.
- تحقیق‌های طولی (Longitudinal Studies): تحقیقاتی که داده‌ها را از یک گروه خاص در طول یک دوره زمانی طولانی جمع‌آوری می‌کنند تا تغییرات و تحولات در طول زمان را بررسی کنند.
- اتفاقات بحرانی (Critical Incidents): به وقایعی اطلاق می‌شود که تأثیر عمیقی بر رشد عاطفی و شناختی کودک می‌گذارند. این وقایع ممکن است شامل مشکلات خانوادگی، مشکلات تحصیلی یا تجربیات ناخوشایند باشند.
- بازی درمانی (Play Therapy): روش درمانی است که به کودکان کمک می‌کند تا از طریق بازی و تعامل با اشیاء و شخصیت‌های مختلف احساسات و تجربیات خود را بیان کنند و مشکلات عاطفی و رفتاری خود را حل کنند.
- رشد اخلاقی (Moral Development): فرآیندهایی که در آن کودک اصول اخلاقی و قوانین اجتماعی را می‌آموزد. یکی از نظریه‌پردازان برجسته در این زمینه لارنس کهلبرگ است که مراحل رشد اخلاقی را تعریف کرده است.
- افسردگی نوجوانان (Adolescent Depression): نوعی اختلال روانی که معمولاً در دوران نوجوانی بروز پیدا می‌کند و می‌تواند تأثیرات منفی بر عملکرد اجتماعی، تحصیلی و عاطفی فرد داشته باشد.
