کلمات و اصطلاحات تخصصی رشته علوم پایه

  • جبر: شاخه‌ای از ریاضی برای کار با معادلات و نمادهای کلی.
  • هندسه: مطالعه شکل‌ها، اندازه‌ها و موقعیت اجسام در فضا.
  • حساب دیفرانسیل و انتگرال: ابزار ریاضی برای بررسی تغییرات و مساحت زیر منحنی‌ها.
  • احتمال: اندازه‌گیری میزان رخداد یک پیشامد تصادفی.
  • آمار: علم جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها.
  • بردار: کمیتی با اندازه و جهت در فیزیک و ریاضی.
  • ماتریس: آرایه‌ای از اعداد که در جبر خطی استفاده می‌شود.
  • معادله دیفرانسیل: رابطه‌ای ریاضی که مشتق یک یا چند تابع را شامل می‌شود.
  • حد: مقدار نزدیک‌شونده یک تابع یا دنباله در نقطه‌ای خاص.
  • انتگرال: جمع پیوسته مقدار تابع یا مساحت زیر منحنی.
  • نیرو: عاملی که باعث تغییر حرکت یا شکل جسم می‌شود.
  • انرژی: توانایی انجام کار یا ایجاد تغییر.
  • تکانه: حاصل‌ضرب جرم در سرعت که کمیت جنبشی جسم است.
  • مکانیک کوانتومی: شاخه‌ای از فیزیک که رفتار ذرات بسیار کوچک را توصیف می‌کند.
  • نسبیت: نظریه انیشتین درباره ارتباط فضا، زمان و حرکت با سرعت نور.
  • ترمودینامیک: علم بررسی گرما، انرژی و کار در سیستم‌ها.
  • آنتروپی: معیاری برای بی‌نظمی یا تعداد حالت‌های ممکن یک سیستم.
  • موج: نوسانی که انرژی را بدون جابجایی ماده منتقل می‌کند.
  • میدان الکتریکی: ناحیه‌ای که بارهای الکتریکی نیرویی را تجربه می‌کنند.
  • مغناطیس: پدیده جذب یا دفع مواد به دلیل میدان مغناطیسی.
  • اتم: کوچک‌ترین واحد یک عنصر شیمیایی.
  • مولکول: ذره‌ای شامل دو یا چند اتم پیوندیافته.
  • ترکیب: ماده‌ای که از چند عنصر با نسبت مشخص تشکیل شده است.
  • واکنش شیمیایی: فرآیندی که مواد به مواد جدید تبدیل می‌شوند.
  • کاتالیزگر: ماده‌ای که سرعت واکنش شیمیایی را افزایش می‌دهد بدون آن‌که مصرف شود.
  • اسید: ماده‌ای که پروتون می‌دهد یا pH کمتر از ۷ دارد.
  • باز: ماده‌ای که پروتون می‌گیرد یا pH بیشتر از ۷ دارد.
  • اکسایش: فرایند از دست دادن الکترون در یک واکنش شیمیایی.
  • کاهش: فرایند گرفتن الکترون در یک واکنش شیمیایی.
  • پتانسیل هیدروژنی: عددی که میزان اسیدی یا بازی بودن محلول را نشان می‌دهد.
  • سلول: کوچک‌ترین واحد ساختاری و عملکردی موجود زنده.
  • دنا (DNA): مولکولی که اطلاعات ژنتیکی را ذخیره می‌کند.
  • آران‌ای (RNA): مولکولی که در سنتز پروتئین نقش دارد.
  • ژن: بخش خاصی از DNA که یک ویژگی را رمزگذاری می‌کند.
  • پروتئین: مولکول‌های بزرگ ساخته شده از اسیدهای آمینه با کارکردهای گوناگون در بدن.
  • آنزیم: پروتئینی که واکنش‌های زیستی را سرعت می‌بخشد.
  • تکامل: فرایند تغییر تدریجی گونه‌ها در طول زمان.
  • فتوسنتز: فرایند تولید قند توسط گیاهان با استفاده از نور خورشید.
  • میتوز: تقسیم سلولی برای تولید دو سلول همسان.
  • میوز: تقسیم سلولی برای تولید سلول‌های جنسی با نصف کروموزوم‌ها.
  • کدون: سه‌تایی نوکلئوتیدی که یک آمینواسید را رمزگذاری می‌کند.
  • هومئوستازی: توانایی بدن برای حفظ شرایط پایدار داخلی.
  • زمین‌شناسی: علم مطالعه ساختار، ترکیب و فرآیندهای زمین.
  • کانی: ماده طبیعی، غیرآلی و بلوری موجود در پوسته زمین.
  • چرخه سنگ: تغییرات سنگ‌ها از نوعی به نوع دیگر در طول زمان زمین‌شناسی.
  • تکتونیک صفحه‌ای: نظریه حرکت صفحات پوسته زمین.
  • زمین‌لرزه: لرزش ناگهانی زمین به علت آزاد شدن انرژی.
  • آتشفشان: محل خروج گدازه و گازهای داغ از درون زمین.
  • فسیل: بقایای یا آثار موجودات زنده گذشته در سنگ‌ها.
  • رسوب: ذرات ته‌نشین‌شده در آب یا هوا که لایه‌های رسوبی می‌سازند.
  • جو: لایه گازی اطراف زمین که حیات را پشتیبانی می‌کند.
  • آب‌کره: همه آب‌های سطحی و زیرزمینی زمین.
  • مغناطیس زمین: میدان مغناطیسی طبیعی که زمین را احاطه کرده است.
  • هیدرولوژی: علم مطالعه چرخه آب و منابع آبی.
  • زیست‌بوم: مجموعه موجودات زنده و محیط زیست آن‌ها در یک منطقه.
  • کیهان‌شناسی: شاخه‌ای از فیزیک و اخترشناسی برای مطالعه جهان به طور کلی.
  • اخترفیزیک: کاربرد فیزیک در بررسی اجرام آسمانی.
  • بیوشیمی: مطالعه واکنش‌های شیمیایی در موجودات زنده.
  • فیزیولوژی: علم عملکرد اندام‌ها و سیستم‌های بدن.
  • ژنتیک: مطالعه وراثت و تفاوت‌های ژنتیکی.
  • بیوفیزیک: استفاده از قوانین فیزیک در بررسی سامانه‌های زیستی.
  • همرفت: انتقال گرما از طریق جابه‌جایی سیال.
  • رسانش: انتقال گرما از طریق برخورد مستقیم مولکول‌ها.
  • تابش: انتقال انرژی به شکل امواج الکترومغناطیسی.
  • فشار: نیروی وارد شده بر واحد سطح.
  • حجم: مقدار فضایی که یک جسم اشغال می‌کند.
  • چگالی: جرم در واحد حجم یک ماده.
  • جرم مولکولی: مجموع جرم اتم‌های یک مولکول.
  • قانون اول ترمودینامیک: انرژی نه ایجاد می‌شود و نه از بین می‌رود، فقط تبدیل می‌شود.
  • قانون دوم ترمودینامیک: آنتروپی سیستم‌های بسته همواره افزایش می‌یابد.
  • بار الکتریکی: ویژگی ذرات که باعث ایجاد نیروهای الکتریکی می‌شود.
  • جریان الکتریکی: حرکت بارهای الکتریکی در رسانا.
  • مقاومت الکتریکی: خاصیتی که مانع عبور جریان در رسانا می‌شود.
  • القای الکترومغناطیسی: تولید ولتاژ در رسانا به علت تغییر میدان مغناطیسی.
  • مدار الکتریکی: مسیر بسته‌ای که در آن جریان الکتریکی برقرار است.