محمد زمان

محمد زمان، معروف به محمد زمان بن حاجی یوسف قمی، نقاش و مترجم ایرانی در اواخر دوره صفویه بود. فعالیت‌های او به طور تقریبی بین سال‌های ۱۶۵۰ تا ۱۶۹۴ یا ۱۷۰۱ میلادی ادامه داشت. او در زمان سه شاه صفوی، یعنی شاه عباس دوم، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین زندگی می‌کرد. شهرت او به دلیل کپی‌برداری و تقلیدهای آزادانه از گراورهای اروپایی و نقش مؤثرش در ترویج فرنگی‌سازی نگارگری ایرانی است. او به همراه علی قلی جبه‌دار، از نمایندگان برجسته این سبک در نیمه دوم قرن هفدهم میلادی در ایران به شمار می‌رود. با وجود تحقیقات گسترده، زندگی محمد زمان همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بر اساس برخی گمانه‌زنی‌ها که عمدتاً توسط محققان غربی مطرح شده، او در رأس هیأتی به ایتالیا فرستاده شده بود تا نقاشی اروپایی را بیاموزد. در آنجا، به همراه چند تن از هم‌سفرانش مسیحی شده و نامش را به «پائولو زمان» تغییر داده است. سپس به هند مهاجرت کرده و مدتی را در آنجا سپری کرده و پس از بازگشت به ایران، توبه کرده و در دربار مشغول به کار شده است. به نظر می‌رسد بخشی از این داستان به یکی از اشراف هم‌نام او در اصفهان مربوط باشد.