گلگیس به عنوان نمادی از زیبایی و لطافت در فرهنگ و ادبیات فارسی شناخته می‌شود. این واژه به دخترانی اطلاق می‌شود که موهایشان به نرمی و لطافت گل است. موهایی که نه تنها از نظر ظاهری جذاب و دل‌نشین‌اند، بلکه عطر و بویی خوش و دلپذیر نیز دارند. گلگیس به گونه‌ای توصیف می‌شود که گیسوانش همچون گل‌های تازه و خوش‌رنگ به نظر می‌رسند، و این ویژگی‌ها در کنار هم به او جلوه‌ای خاص و منحصر به فرد می‌بخشند. زیبایی این دختران نه تنها به رنگ و شکل موهایشان محدود می‌شود، بلکه در لطافت و خوشبویی آن‌ها نیز نهفته است. این ویژگی‌ها به آن‌ها حس تازگی و شادابی می‌دهد و آن‌ها را در نظر دیگران جذاب‌تر می‌سازد. در ادبیات فارسی، این صفات غالباً به عنوان نمادهای عشق و زیبایی بیان می‌شوند و از آن‌ها در اشعار و داستان‌ها به شکلی دلنشین یاد می‌شود. بنابراین، گلگیس نه تنها یک توصیف ظاهری از یک دختر زیباست، بلکه نمایانگر احساساتی عمیق و انسانی است که در ارتباط با زیبایی و لطافت در زندگی وجود دارد. این واژه به خوبی می‌تواند احساسات و تصورات را در ذهن هر فردی زنده کند و به عمیق‌ترین لایه‌های زیبایی‌شناسی در فرهنگ ایرانی اشاره کند.
گلگیس
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
در تداول محلی گناباد بازبچه ایست از چوب که آن را روی زمین صافی بچرخش در آورند.
فرهنگ اسم ها
معنی: دختری با موهایی به لطافت گل، ویژگی آن که گیسوانش چون گل خوشبو، خوش رنگ و لطیف است