مصاحبه‌ای که پیش‌روی شما قرار دارد، گفت‌وگویی است با استاد گرانقدر، حجت‌الاسلام والمسلمین شب‌زنده‌دار که به بررسی مکاتب نجف، سامراء، کربلا و قم پرداخته شده و مسائلی مانند رشد علمی، تفاوت‌ها و بزرگان هر مکتب مورد بحث قرار گرفته است. در پایان نیز روش فقاهتی صاحب جواهر به‌طور ویژه بررسی شده است. این مصاحبه توسط آقای سلمان دهشور انجام و تقریر شده است.
مکاتب نجف و سامرا از لحاظ محتوایی و مسلک علمی، پس از شیخ اعظم، متحد به‌شمار می‌روند؛ زیرا شمار زیادی از شاگردان شیخ که نزد مرحوم میرزای شیرازی تحصیل کرده‌بودند، به سامرا منتقل شدند. بنابراین، علمای سامرا همان محتوای علمی را ترویج کردند، اگرچه ممکن است در سبک تدریس تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. حوزه سامرا در تعمیق مباحث اصولی بسیار تأثیرگذار بود و امتیاز کار میرزای شیرازی، بخشیدن قوت و عمق به علم اصول بود. بزرگانی مانند آقای نائینی، آقا ضیاء و مرحوم صاحب کفایه که نقطه عطفی در این مسیر محسوب می‌شوند، مرهون زحمات میرزای شیرازی و سبک آموزشی او هستند.
در مقایسه با مکتب نجف، مکتب کربلا نیز دارای جایگاه ویژه‌ای بود و چهره‌های شاخصی را در خود پرورش داد. با این حال، پس از گذشت حدود پنجاه سال از شیخ اعظم، مکاتب سامرا و کربلا به‌تدریج رو به افول نهادند. حوزه سامرا تنها یک سال پس از میرزای شیرازی برقرار ماند و از استادان بزرگی مانند میرزا محمدتقی شیرازی و محقق فشارکی آثار مکتوب چندانی برجای نمانده است. در ادامه، بررسی مکاتب فقهی به حوزه‌های قم و نجف معطوف می‌شود که هر یک با ویژگی‌ها و روش‌های علمی خاص خود به حیات علمی خویش ادامه دادند.