قاتوله معرب واژه تاتوله است و به نام‌های دیگری همچون جوز ماثل یا بَکَم نیز شناخته می‌شود. این واژه به گونه‌ای از گیاهان گلدار تعلق دارد که از خانواده حبوبات باقلائیان (Fabaceae) است و بومی نواحی جنوب مکزیک و شمال آمریکای مرکزی می‌باشد.
مشخصات گیاه قاتوله (جوز ماثل)
نام علمی: هایماتوزیلین (Hematoxylum)
معنی نام علمی: در زبان یونانی، هایماتوزیلین به معنای «درخت خون» است، که اشاره به رنگدانه قرمز تیره‌ای دارد که از این گیاه به دست می‌آید.
خانواده: Fabaceae (حبوبات باقلائیان)
زیستگاه: بومی مناطق گرمسیری جنوب مکزیک و شمال آمریکای مرکزی.
کاربردها و ویژگی‌ها
رنگ طبیعی: قاتوله از دیرباز به عنوان یک رنگ طبیعی مورد استفاده قرار گرفته است. رنگ استخراج شده از این گیاه به عنوان منبع مهم هایماتوزیلین شناخته می‌شود که کاربردهای گسترده‌ای دارد.
کاربرد در بافت‌شناسی: هایماتوزیلین موجود در این گیاه یکی از رنگ‌های اصلی در آزمایشگاه‌های بافت‌شناسی است که برای رنگ‌آمیزی بافت‌ها به کار می‌رود و باعث تفکیک ساختارهای سلولی در زیر میکروسکوپ می‌شود.
کاربرد دارویی: برگ‌ها و پوست درخت این گیاه دارای خواص دارویی متعددی هستند و در طب سنتی برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شوند.
رنگرزی پارچه و کاغذ: در گذشته، قاتوله به عنوان رنگی متنوع و پرطرفدار برای رنگرزی پارچه‌ها و حتی کاغذ به کار می‌رفته است. رنگ نهایی بستگی به شرایط دندانه‌دار کردن (mordant) و میزان pH محیط دارد. در محیط‌های اسیدی، رنگ به سمت قرمز متمایل می‌شود و در محیط‌های قلیایی، رنگ به سمت آبی تغییر می‌یابد.
