عبدالله بن یوسف جوینی، فقیه و مفسر برجسته شافعی در قرون چهارم و پنجم هجری بود. وی ملقب به رکن‌الاسلام و مکنی به ابومحمد بود و تبارش به قبیله سنبس، شاخه‌ای از قبیله طی، می‌رسید. اگرچه تاریخ دقیق تولدش مشخص نیست، اما در جوین دیده به جهان گشود. جوینی فعالیت علمی خود را با فراگیری ادبیات نزد پدر و فقه نزد ابویعقوب ابیوردی آغاز کرد. سپس به نیشابور رفت و از محضر ابوطیب صعلوکی بهره برد. پس از آن، در مرو نزد فقیه مشهور شافعی، عبدالله بن احمد قفال مروزی، اصول مذهب شافعی را آموخت. وی در سال ۴۰۷ هجری به نیشابور بازگشت و به تدریس، افتا و برگزاری مناظرات علمی پرداخت. از جمله شاگردان نامدار او می‌توان به فرزندش امام‌الحرمین (عبدالملک بن عبدالله جوینی)، علی باخرزی، و محمدبن قاسم بن عبدوس اشاره کرد. جوینی همچنین از محدثین بسیاری در شهرهای مختلف همچون مکه، کوفه، بغداد و نیشابور حدیث شنید و خود نیز راویان متعددی از جمله فرزندش امام‌الحرمین داشت.
جوینی در عصر خود در علوم گوناگونی چون فقه، اصول، تفسیر، حدیث و ادبیات عرب سرآمد بود. او مدرسه‌ای در نیشابور برای تدریس فقه و سایر علوم تأسیس کرد که پس از وی، فرزندش امام‌الحرمین اداره آن را بر عهده گرفت. مورخان و شرح‌حال‌نگاران، جوینی را به زهد، پرهیزگاری، حسن خلق، بیان رسا، مهارت در تدریس و وقار ستوده‌اند و حکایاتی اغراق‌آمیز از فضایل او نقل کرده‌اند.