اسطریطس

«اسطریطس» واژه‌ای برگرفته از زبان یونانی است که در منابع فارسی به‌ویژه متون طب سنتی و کتب داروشناسی قدیم دیده می‌شود. این کلمه در معنای مستقیم خود به سنگ مرمر اشاره دارد؛ سنگی معدنی که از دیرباز در معماری، هنر و نیز پزشکی سنتی کاربرد داشته است.

ورود این واژه به فارسی بیشتر به واسطه آثار ترجمه‌شده از یونانی و سریانی به عربی و سپس فارسی بوده است. به همین دلیل در منابعی چون «تحفه حکیم مؤمن» به کار رفته است. استفاده از واژه یونانی نشان می‌دهد که دانشمندان اسلامی در حوزه طب و داروشناسی با متون یونانی ارتباط نزدیک داشته و اصطلاحات آنها را در زبان علمی خود حفظ کرده‌اند.

در اصل، «اسطریطس» بیش از آنکه بار استعاری یا ادبی داشته باشد، اصطلاحی تخصصی است. مراد از آن همان مرمر طبیعی است که به دلیل رنگ، استحکام و خاصیت‌های سردی و اعتدال، در متون طبی اهمیت یافته است. بنابراین این واژه هم به یک ماده معدنی مشخص اشاره می‌کند و هم بازتاب‌دهنده پیوند فرهنگی و علمی ایران و جهان یونانی است.

لغت نامه دهخدا

اسطریطس. [ ] ( اِ ) بیونانی سنگ مرمر است. ( تحفه حکیم مؤمن ).