ضمیر فصل، که با نام‌های ضمیر عماد یا ضمیر دعامه نیز شناخته می‌شود، نوعی ضمیر منفصل در زبان فارسی است که برای تأکید و تقویت معنای اسم یا ضمیر پیش از خود به کار می‌رود. این ضمایر، که در جایگاه رفع (فاعلی) قرار می‌گیرند، نقش بسزایی در ایجاد برجستگی معنایی و رساندن منظور دقیق گوینده یا نویسنده دارند. کاربرد ضمیر فصل به ویژه در جملاتی که احتمال ابهام یا نیاز به تأکید بیشتر وجود دارد، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و به روشن شدن مفهوم کمک شایانی می‌نماید. ضمیر فصل، همانطور که از نامش پیداست، وظیفه فصل و جداسازی معنایی را بر عهده دارد. این جداسازی به منظور تأکید بر یک جزء خاص از جمله و متمایز کردن آن از سایر اجزاء صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، ضمیر فصل همچون یک مُعرّف عمل می‌کند که بر روی یک کلمه خاص (اسم یا ضمیر) انگشت گذاشته و توجه مخاطب را به آن معطوف می‌دارد.
ضمیر فصل
دانشنامه اسلامی
ضمیر فصل که به آن ضمیر عماد یا دعامه نیز می گویند، ضمیر منفصلی است که در محل رفع است و مفهوم پیش از خود را تقویت و تاکید می کند.
خاصیت تطابق
ضمیر فصل از جهت تکلم، غیبت، حضور، مفرد و جمع، با کلمه پیشین مطابقت دارد و پس از مبتدا یا چیزی واقع می شود که در اصل مبتدا بوده است؛ مانند «نحن» در: (وکنا نحن الوارثین)؛ «و ما خود وارثانیم» و «انت» در (کنت انت الرقیب علیهم)؛ «تو خود نگاهبان آنان بودی».
جمله سازی با ضمیر فصل
اینکه چون اهلی دلسوخته نالم زانست که مبادا ز ضمیر تو فراموش شوم
نجبید تا ضمیر او ندرد پرده‌های غیب چو بر وی منکشف گردد همه اسرار در جنبد
قضا چو نادرهٔ نو پدید خواهد کرد ضمیر او به فِراست سَبَق برد ز قضا
