توالی بروج به معنای توالی البروج است. در اصطلاح نجومی، این توالی از برج حمل آغاز شده و تا برج حوت ادامه مییابد، که برعکس توالی از حوت به حمل است. مرحوم دهخدا در یادداشتهای خود اشاره کرده است: هرگاه از برجی به برج مجاور آن حرکت کنیم، مثلاً از حمل به ثور، سپس به جوزا و بعد به سرطان... و اگر از برج حمل به حوت برویم، سپس به دلو و بعد به جدی... این توالی را توالی البروج نمینامند. برجهای فلکی به ۱۲ منطقهٔ مساوی تقسیم شده در منطقةالبروج اشاره دارند که با صورتهای فلکی مشخص میشوند. هر برج فلکی به طول ۳۰ درجه کمانی و همراستا با دائرةالبروج است و عرض آن ۱۶ درجه میباشد. دایرةالبروج، مدار آغازین و میانی هر برج را تشکیل میدهد و هر برج از ۸ درجهٔ شمالی تا ۸ درجهٔ جنوبی گسترش دارد. از آنجا که هر برج نمایانگر ۳۰ درجه از حرکت ظاهری خورشید در مدار دایرةالبروج است و این حرکت، که به آن توقف ظاهری خورشید در هر برج گفته میشود، حدود ۳۰ روز به طول میانجامد، میتوان بهطور تقریبی آنها را معادل با ماههای تقویم هجری خورشیدی در نظر گرفت.
توالی بروج
لغت نامه دهخدا
توالی بروج. [ ت َ ی ِ ب ُ ] ( ترکیب اضافی، اِ مرکب ) توالی البروج. در اصطلاح نجومی توالی از حمل به ثور تا به حوت است. و خلاف توالی از حوت تا به ثوراست. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). بیرونی آرد: هرگاه از برجی گیری سوی آن برج که به پهلوی اوست... مثلاً از حمل به ثور، آنگه جوزا، آنگه سرطان... و اگر به بروج از حمل گیری به حوت آنگه دلو، آنگه جدی... آن راتوالی البروج نخوانند. ( التفهیم ). و رجوع به همان کتاب ( ص 115 ) و توالی شود.
جملاتی از کلمه توالی بروج
هر آن فیض که هر آنش امیدست توالی را همان خلق جدیدست
ترا حکم بادا که عقد تو زیبد که در صحن دولت کند کو توالی
سیم همت بود اندر توالی خود آن زارباب همتهای عالی