حرکت انبساطی به فرآیندی گفته میشود که در آن یک جسم، ماده یا سیال با گذر زمان حجم بیشتری پیدا میکند و از حالت فشردگی یا تراکم خارج میشود. این نوع حرکت معمولاً نتیجه افزایش انرژی داخلی یا کاهش فشار خارجی است و در علوم مختلف از جمله فیزیک، شیمی و نجوم کاربرد دارد. برای مثال، گازها در اثر افزایش دما بهطور طبیعی منبسط میشوند و فضای بیشتری را اشغال میکنند.
در فیزیک و مهندسی، حرکت انبساطی اغلب با قانون گازها و اصول ترمودینامیک مرتبط است. وقتی دما یا فشار یک گاز تغییر میکند، مولکولها انرژی بیشتری دریافت کرده و فاصلهی بین آنها افزایش مییابد. این باعث میشود حجم گاز افزایش پیدا کند و ماده حالت انبساطی پیدا کند. چنین رفتاری در طراحی موتورهای حرارتی، سیستمهای تهویه و حتی بالنهای هواشناسی اهمیت زیادی دارد.
حرکت انبساطی تنها به گازها محدود نمیشود و میتواند در مایعات و جامدات نیز مشاهده شود، هرچند با شدت کمتر. برای مثال، هنگام گرم شدن فلزات، ذرات آنها با فاصله بیشتری از هم قرار میگیرند و فلز منبسط میشود. این پدیده در زندگی روزمره نیز دیده میشود، مانند انبساط آهنراهها در تابستان یا باد کردن بالون در اثر گرما. در کل، حرکت انبساطی نشاندهندهی واکنش مواد به تغییر شرایط محیطی است و کاربردهای علمی و عملی فراوانی دارد.