اقطاع داری دوره عثمانی

عثمانی‌ها در قلمرو اصلی خود از اصطلاحات خاصی به جای اقطاع استفاده می‌کردند که تیمار مشهورترین آن‌ها بود. تیمار به منابع مالی و مالیاتی نواحی مشخصی اشاره دارد که به عنوان مستمری به نظامیان و مأموران دولتی تعلق می‌گرفت، یا به عنوان سهمی از حق بیت المال از اراضی «میریه» به سپاهیان داده می‌شد. این اصطلاح در دوره سلجوقیان در آسیای صغیر رایج بود و بعد از تصرف این نواحی توسط ترکان، درآمد اراضی به عنوان تیمار به امیران و لشکریان ترک واگذار می‌شد. با استقرار عثمانیان، شیوه‌های زمین‌داری تغییر کرد و تیمارها با برات و طغراهای جدید توزیع شدند.

علاوه بر تیمار، نوع دیگری از اقطاع به نام زعامت و خاص نیز وجود داشت که بسته به میزان درآمد آن‌ها متفاوت بود. زمین‌هایی که درآمدشان بین ۳ تا ۲۰ هزار آقچه بود، به عنوان تیمار شناخته می‌شد و به سواران مسلح اختصاص می‌یافت. اراضی با درآمد ۲۰ تا ۱۰۰ هزار آقچه زعامت نامیده می‌شد و به افسران سوار داده می‌شد، در حالی که زمین‌هایی که بیش از ۱۰۰ هزار آقچه درآمد داشتند، به حاکم و خانواده‌اش اختصاص می‌یافت.

صاحبان تیمارهایی که اقطاع آن‌ها تا ۳ هزار آقچه بود، برای وظایف نظامی خود در جنگ‌ها شرکت می‌کردند و اگر مقدار آن بیشتر بود، به ازای هر ۳ هزار آقچه یک نفر را برای جنگ بسیج می‌کردند. همچنین، صاحبان زعامت و خاص برای هر ۵ هزار آقچه یک سپاهی را به میدان جنگ می‌فرستادند. افرادی که به این روش مأمور جنگ می‌شدند، اشکنجی و جبه لو نامیده می‌شدند.

وسعت تیمارها و رواج اقطاع نشان‌دهنده این است که در زمان سلطان سلیمان قانونی، نزدیک به نیمی از درآمد مالیاتی امپراتوری در دست صاحبان تیمار بود که در ایالات مختلف زندگی می‌کردند و همواره آماده‌ی جنگ بودند. سلطان سلیمان نیز مقرر کرده بود که حکومت در امور زعامت مداخله نکند، اما نظارت بر تیمارها به عهده‌ی او باشد. این ساختار، به نوعی موجب می‌شد که قدرت نظامی و اقتصادی در دستان افراد خاصی متمرکز شود و آن‌ها بتوانند به طور مستقل در مقابل تهدیدات خارجی و داخلی ایستادگی کنند.