میرزا حسن خان بن علی مستوقی جابری انصاری اصفهانی

[ویکی فقه] میرزا حسن خان بن علی جابری انصاری اصفهانی، فاضل ارجمند، ادیب اریب، مورّخ توانا و شاعر ماهر در اصفهان می باشد.
حاج میرزا حسن خان جابری انصاری ابن میرزا علی خان مستوفی، فاضل ارجمند، ادیب اریب، مورّخ توانا و شاعر ماهر در ۱۸ رجب ۱۲۸۷ق در شیراز متولّد شد. در ۴ سالگی با پدر به اصفهان آمد. در کودکی نزد پدر شروع به تحصیل کرد. در ۱۷ سالگی پدر را از دست داد. پس از مرگ پدرش وارد دستگاه ظلّ السلطان شده و زیر نظر میرزا حبیب اللّه خان مشیرالملک انصاری به منشی گری پرداخت. در کنار آن نزد ملّاحسن دُرّی، ملّاعبدالجواد آدینه ای، میرزا حسین همدانی، آخوند کاشی، جهانگیرخان قشقائی، میرزا محمّدحسن نجفی و آقاسیّدمحمّدباقر درچه ای به تحصیل پرداخته و به تالیف کتاب و تحقیق مشغول شد. پس از آن به مطالعه و تحقیق و رسیدگی به املاک و مستغلات خود مشغول شد تا این که در شب پنج شنبه ۱۵ جمادی الآخر ۱۳۷۶ق (مطابق ۲۷ دی ۱۳۳۵ش) وفات یافته و بنا بر وصیّت خود او، جسدش را در بقعه بابا رکن الدّین در تخت فولاد مدفون ساختند. او طبع شعر داشته و ابتدا «محنت» تخلّص می کرد سپس آن را به «جابری» تغییر داد.
تالیفات
این کتاب ها از آثار اوست که به چاپ رسیده است: ۱. «آفتاب درخشنده» ۲. «آگهی شهان از کار جهان» ۳. «بدایع و نوادر» ۴. «تاریخ اصفهان و روی و همه جهان» ۵. «تاریخ نصف جهان و همه جهان» ۶. «تفسیر حسن» ۷. «جوهر الجواهر» ۸. «شرح حال شیخ بزرگوار سعدی» ۹. «گزارش زندگانی پیر علیل شیخ جابری» ۱۰. «گوهر شب چراغ» ۱۱. «للآلی السّمط فی معالی النّبی و السّبط» ۱۲. «معجزات کلام اللَّه» ۱۳. «نورالثّقلین» ۱۴. «نوشدارو یا تهذیب الاخلاق» و این تالیفات از اوست که هنوز به طبع نرسیده است: ۱. «بعضی اشعار عرب و عجم» ۲. «بیست هزار نظم پارسی و عربی» ۳. «بعضی نوادر و بدایع گفتار مردم» ۴. «ترجمه شرح فقه ابو حنفیه» ۵. ترجمه دو جلد از «وفیات الاعیان» ۶. «تسهیل وصّاف» ۷. «رساله در حقیقت معاد» ۸. «منشات و منشدات نظم و نثر» و غیره.
جابری انصاری، حاج میرزا حسن خان، تاریخ اصفهان، تصحیح دکتر جمشید مظاهری: مقدمه.
۱. ↑ جابری انصاری، حاج میرزا حسن خان، تاریخ اصفهان، تصحیح دکتر جمشید مظاهری: مقدمه.۲. ↑ جابری انصاری، حاج میرزا حسن خان، نصف جهان و همه جهان، ص۱۶۳-۱۶۱.۳. ↑ مهدوی، سیدمصلح الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور: مقدمه.۴. ↑ مهدوی، سیدمصلح الدین، تذکره شعرای معاصر اصفهان، ص۱۳۷-۱۳۵.۵. ↑ رکن زاده آدمیت، محمدحسین، دانشمندان و سخن سرایان فارس، ج۱، ص۳۴۴-۳۴۵.۶. ↑ مشار، خان بابا، مؤلفین کتب چاپی، ج۲، ص۶۱۰.۷. ↑ مهدوی، سیدمصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۱۱-۵۱۲.
منبع
...

💡 میرزا حسن مکرم‌السلطان که نام خانوادگی مکرم برگزید، نماینده مجلس شورای ملی بود.

💡 در کتاب «مراسلات تهران» مکاتبات میان میرزا حسن، کارمند سفارت انگلیس و میرزاحسین معاصرالسلطنه در کاشان درباره تهران و خرید زمین و سرمایه‌گذاری (در دوره ناصری) به چاپ رسیده است. تجار از اواسط دوره ناصری به سمت سرمایه‌گذاری در ملک و مستغلات رفتند، شروع به خرید زمین‌های شهری، خانه و مغازه کرده، و اقدام به اجاره دادن میکنند.

💡 ملا میرزا حسن گوهر یکی از شاگردان برجسته شیخ احمد و سید کاظم رشتی، یکی از کسانی بود که مدعی رهبری و جانشینی شد.

💡 پس از فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان در سال ۱۲۸۸ و خلع محمدعلی شاه از سلطنت، تا چند سال از کار کنار گذاشته شد تا اینکه در شهریور ۱۲۹۵ در کابینه وثوق‌الدوله وزیر جنگ شد و نزدیک به نه ماه عضو دولت بود. در سال ۱۲۹۸ در کابینه وثوق‌الدوله مدتی وزیر امورخارجه بود و در دولت بعدی که میرزا حسن خان مشیرالدوله تشکیل داد، وزیر داخله شد و تا آبان ۱۲۹۹ در این سمت بود.