دانشنامه اسلامی
مهم ترین ویژگی و علامت باطل، تقابل آن با حق است، ازاین رو قرآن کریم با بهره گیری از شیوه تعریف به نقیض، هر معبودی جز خداوند را که حق مطلق است باطل دانسته و آن را شایسته معبودیت نمی داند و هر امری که از مسیر حقْ دور یا مقابل آن باشد، باطل خواهد بود، به همین جهت قرآن کریم، کوششهای غافلان و دنیاطلبان را به سبب بازماندگی از هدف اصلی خلقت و دوری از حق، باطل شمرده است:«مَن کانَ یُریدُ الحَیوةَ الدُّنیا وزینَتَها نُوَفِّ اِلَیهِم اَعملَهُم فیها وهُم فیها لا یُبخَسون اُولئِکَ الَّذینَ لَیسَ لَهُم فِی الأخِرَةِ اِلاَّ النّارُ وحَبِطَ ما صَنَعوا فیها و بطِلٌ ما کانوا یَعمَلون».
معرفی با تمثیل
تمثیل حق و باطل در سوره رعد، به روشنی گویای ماهیت باطل است:«اَنزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَت اَودِیَةٌ بِقَدَرِها فَاحتَمَلَ السَّیلُ زَبَدًا رابِیًا ومِمّا یوقِدونَ عَلَیهِ فِی النّارِ ابتِغاءَ حِلیَة اَو مَتع زَبَدٌ مِثلُه». مفسّران این مثل را دربردارنده چند مثل جزئی می دانند؛ نزول قرآن به باران، دل انسان ها به نهرها و درّه ها و میزان بهره گیری مخاطبان قرآن در حد ظرفیتشان به گنجایش دره ها و نهرها تشبیه شده و حق به آب که منبع حیات است تشبیه گردیده و نکره بودن آن، بر عمومیت دلالت دارد. از سوی دیگر تقابل بیان شده بین کف روی آب یا کف مواد مذاب، و آنچه که برای انسان ها واقعاً سودمند است، بیانگر تقابل همیشگی حق و باطل است:«کَذلِکَ یَضرِبُ اللّهُ الحَقَّ والبطِلَ فَاَمَّا الزَّبَدُ فَیَذهَبُ جُفاءً واَمّا ما یَنفَعُ النّاسَ فَیَمکُثُ فِی الاَرض...». با آمدن سیل، آنچه حرکت می کند آب است و بدون آن، کف هیچ گونه حرکتی ندارد؛ اما کف بر آن سوار شده، از نیروی آن استفاده می کند، چنان که در دنیا همواره باطل از نیروی حق استفاده می کند و خود فاقد استقلال وجودی و وابسته به حق است.
بیان نمونه ها
قرآن کریم برای معرفی باطل به نمونه هایی از آن اشاره کرده و در عین حال تأکید می کند که پوچ بودن باطل و زیانکاری باطل گرایان، در آخرت به طور کامل آشکار خواهد شد:«و یَومَ تَقومُ السّاعَةُ یَومَئِذ یَخسَرُ المُبطِلون».
← اصحاب انبیاء
...