در قرآن کریم، آیات متعددی به موضوع جهاد و اهمیت آن پرداختهاند. یکی از این آیات، خطاب به پیامبر اکرم(ص) میفرماید: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ» که بر وجوب جهاد با کفار و سختگیری نسبت به آنان تأکید دارد. مقصود از این فرمان، بهکارگیری تمامی تلاش و کوشش در مسیر اصلاح امور و دفع شرّ و فسادی است که این دو گروه در مسیر دعوت اسلامی ایجاد میکنند.
در مواجهه با کفار، جهاد به این معناست که پیامبر(ص) حقایق دینی را برای آنان تبیین نموده و رسالت خویش را به ایشان ابلاغ کند. اگر آنان ایمان بیاورند، هدف تحقق یافته است و در غیر این صورت، رویارویی نظامی با آنان ضروری میشود. در مورد منافقان نیز، جهاد به معنای تلاش برای جلب قلوب و دلجویی از ایشان بهمنظور گرایش تدریجی آنان به سوی ایمان است.
با این حال، با توجه به اینکه سنّت پیامبر اکرم(ص) در طول عمر شریفایشان، هیچگاه شامل جنگ مستقیم با منافقان نشده است، میتوان دریافت که مفهوم جهاد در این آیه، فراتر از نبرد نظامی بوده و شامل هرگونه تلاش پیگیر و همهجانبه در راه احقاق حق و دفع فساد میشود. بنابراین، جهاد در این سیاق، معنایی گسترده دارد و بر بذل جهد در عرصههای مختلف دلالت میکند.
