مفردات نهج البلاغه

[ویکی نور] مفردات نهج البلاغه، اثر سید علی اکبر قرشی، کتابی است در دو جلد به زبان فارسی که به شرح تک واژگان نهج البلاغه می پردازد.
کتاب در دو جلد تهیه شده و جلد نخست آن مشتمل بر مقدمه ناشر (دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم) و مقدمه مولف است و مطالب آن بر اساس حروف الفبا مرتب گردیده است.
به گفته مولف، نهج البلاغه با حذف مکررّات و مشتقات آن، حدود دو هزار و چهار صد و بیست و دو (2422) کلمه است، که همه آنها در این کتاب معنی و بررسی شده و شواهدی و مصادیقی از سخنان امام(ع) برای آنها نقل گردیده است. مطالعه این کتاب سبب آشنایی با نهج البلاغه و گشتی در آن دریای ژرف و بیکران است. از آنجا که مولف نتوانسته در کلمات امام مشروحا و گسترده تر کار کند، نام کتاب را قاموس نهج البلاغه نگذاشته، بلکه آن را «مفردات نهج البلاغه» نامیده، تا اغراق گویی نباشد، با آنکه به گفته ایشان بعضی از فضلاء صلاح می دانستند که «قاموس نهج البلاغه» نامیده شود.
طریق استفاده از این کتاب آن است که ثلاثی مجرّد کلمه ای را در نظر گرفته و با طریق الف و باء مثل کتاب های لغت آن را پیدا کنید و بعد از پیدا کردن خواهید دید آن کلمه با مشتقاتش در کتاب ترجمه شده و شواهدی از نهج البلاغه برای آن آورده شده و به مناسبت همان کلمه بعضی از فرموده های امام(ع) توضیح داده شده است، مثلا در پیدا کردن شقشقیه اگر مراجعه کنیم، به کلمه «شقشق» که استثناء رباعی است، خواهیم دید معنی این کلمه و جریان خطبه شقشقیه در ذیل آن آمده است.
مولف در شمارش خطبه ها، نامه ها، کلمات حکمت آمیز و در تعیین صفحات نهج البلاغه، نسخه صبحی صالح را در نظر گرفته و از روی آن نقل نموده که به عقیده وی ظاهرا در حال حاضر صحیح ترین نسخه از لحاظ اعراب و شمارش است.

💡 112 - شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، دار احياء الكتب العربية، چاپاوّل، 1378ق.

💡 943) نهج البلاغه، خطبه 91، (اشباح )، بند 82؛ نور الثقلين، ج 1، ص 62، ح121.

💡 گروهى خداى را براى شكر، عبادت كنند، اين عبادت آزادگان است و بهترينعبادتها. اين حديث به عينه، منقول است از نهج البلاغه امام على عليه السلام.(801)(802)

💡 289- شرح نهج البلاغه ج 2 ص 280ذيل خطبه 36، فروغ ولايت ص 636.

💡 در نهج البلاغه نيز كلمه قرن و قرون به كار رفته كه معناى امتهاى گذشته را مى دهد:((و ان لكم فى القرون السالفة لعبرة، اين العمالقه...(63):))((در امتهاىگذشته براى شما تجربه ها و عبرتهايى است، كجايند عمالقه...)) شبيه اين بيان راحضرت در خطبه 192 فرموده است: ((فاعتبروا بما اصاب الامم المستكبرين من قبلكم(64): ))((پند و عبرت گيريد از آنچه به امتهاىقبل از شما رسيده است.))

💡 قال على عليه السلام: الا و انّ امامكم قد اكتفى من دنياكم بطمريه و من طعمه بقرصيه. نهج البلاغه / نامه 45