ایات قضا و قدر

آیات قضا و قدر به آیاتی از قرآن کریم اطلاق می‌شود که مبانی قضا و قدر الهی را تبیین می‌کنند. قضا از ریشه قضی به معنای فیصله دادن و به پایان رساندن یک امر است، اعم از آن که گفتاری یا فعلی و از ناحیه خداوند یا انسان باشد. این واژه در معانی گوناگونی همچون انجام دادن و فراغت یافتن از کاری، عهد کردن، اعلام و خبر دادن، حکم نمودن، مقدر و حتم کردن، اراده و الزام به کار رفته که تمامی این مفاهیم در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

قدر در لغت به معنای توانایی، قدرت، اندازه‌گیری، آماده‌سازی، قضا و حکم، و تنگ گرفتن است و این معانی نیز در آیات قرآن به کار رفته است. در اصطلاح کلامی، اشاعره قضا را اراده ازلی خداوند به اشیا به همان ترتیبی که هستند، تعریف کرده‌اند و قدر را ایجاد موجودات مطابق با اندازه و میزان مشخص و معین می‌دانند. برخی نیز قضا را علم اجمالی خداوند به موجودات و قدر را علم تفصیلی او معرفی نموده‌اند. آیاتی که مسئله قضا و قدر را در برمی‌گیرند، تحت عنوان آیات قضا و قدر شناخته می‌شوند. این آیات نقش بنیادینی در شکل‌گیری باورهای کلامی درباره چگونگی ارتباط اراده الهی با افعال و سرنوشت مخلوقات ایفا می‌کنند و مباحث گسترده‌ای را در میان متکلمان اسلامی به وجود آورده‌اند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] آیات قضا و قدر. آیات قضا و قدر، آیات بیان کننده قضا و قدر الهی را می گویند.
" قضا " از ریشه "قضی" گرفته شده و به معنای فیصله دادن به کاری (گفتاری یا فعلی، از خداوند یا از بشر ) است. معانی دیگر این واژه عبارتند از: انجام دادن کاری و فارغ شدن؛ عهد کردن؛ اعلام و خبر دادن؛ کشتن و میراندن؛ حکم کردن؛ مقدر و حتم کردن؛ اراده و حکم و الزام که در قرآن این واژه در همه این معانی به کار رفته است.
تعریف قدر
"قدر" (بر وزن فرس) و "قدر" (بر وزن فلس) در لغت به معانی "توانایی، قدرت، اندازه گیری، آماده سازی، قضا و حکم، تنگ گرفتن و… " است و همه این معانی نیز در قرآن به کار رفته است.
دیدگاه اشاعره
اشاعره درباره معنای اصطلاحی "قضا و قدر" می گویند: "قضا" عبارت است از اراده ازلی خدا به اشیا به ترتیبی که هستند. و "قدر" یعنی ایجاد اشیا به قدر و اندازه و میزان مخصوص و معین.برخی دیگر گفته اند: "قضا" علم اجمالی خداوند به اشیا و موجودات است و "قدر" علم تفصیلی او. تعاریف دیگری نیز برای قضا و قدر ارائه شده است.آیات دربردارنده مسئله قضا و قدر "آیات قضا و قدر" نامیده می شوند.
مثال
...

جمله سازی با ایات قضا و قدر

تا دور فلک بی ز نوا زو المی نیست تا کار جهان بی ز قضا و قدری نیست
ترا، قضا و قدر هر دو چاکران قدیم یکی روان زیمین و یکی روان زیسار
مگر مراد تو جزوی است از قضا و قدر که حَلّ و عَقدِ جهان از قضا و از قَدَرست