ام فروه

همسر امام محمد باقر و مادر امام جعفر صادق (ع)

أم فروه، بانویی برجسته در تاریخ اسلام و خاندان اهل بیت، در قرن دوم هجری زندگی می‌کرد. او دختر قاسم بن محمد بن ابی‌بکر بود و به سبب خانواده پرآوازه خود، همواره مورد احترام و توجه قرار داشت. در منابع اسلامی آمده است که مادر او، اسماء بنت عبدالرحمان بن ابی‌بکر بوده و از همین رو، نسبت خانوادگی او با ابوبکر، اولین خلیفه اهل سنت، مورد اشاره قرار گرفته است. أم فروه به عنوان همسر امام محمد باقر (ع) شناخته می‌شود و مادر امام جعفر صادق (ع) و همچنین عبدالله بود. این موقعیت خانوادگی او را در مرکز تاریخ علمی و دینی شیعه قرار می‌دهد. امام صادق (ع) درباره او فرمود: «ولدنی ابوبکر مرّتین»، یعنی از دو جهت با ابوبکر پیوند دارم؛ هم از طریق مادر و هم از طریق مادر بزرگ، که نشان از اهمیت نسبی و فرهنگی او دارد.

دیگر شخصیت‌ها با همین نام

در منابع اسلامی، نام «أم فروه» برای چندین نفر ثبت شده است. علاوه بر بانوی همسر امام باقر (ع)، نام دختر امام موسی کاظم (ع) و همچنین کنیه یکی از دختران امام جعفر صادق (ع) نیز أم فروه گزارش شده است. این موضوع نشان می‌دهد که نام و کنیه «أم فروه» در خانواده اهل بیت و نسل‌های بعدی، تکرار و اهمیت داشته است.

معنی و مفهوم نام

در زبان عربی، «فَرْوَة» به معنای پوستینی است که از پوست حیواناتی مانند خرگوش یا سمور تهیه می‌شود. در برخی متون عربی، «ام فروه» به معنای «میش» یا «منجنیق» نیز آمده است.

تصویر معنی ام فروه

لغت نامه دهخدا

( ام فروة ) ام فروة. [ اُم ْ م ِ ف َ وَ ] ( ع اِمرکب ) میش. ( از المرصع ) ( آنندراج ). || هامه سر. || منجنیق. ( المرصع ):
کیف تری ضیع ام فروة
تأخذهم بین الصفا و المروة.
و مقصود شاعر از ام فروة منجنیقی است که حجاج در زمان زبیر با آن مکه را سنگباران کرد. ( از المرصع ).
ام فروة. [ اُم ْ م ِ ف َ وَ ] ( اِخ ) از دختران امام موسی بن جعفر بود. ( از مجمل التواریخ و القصص ص 457 ).
ام فروة. [ اُم ْ م ِ ف َ وَ ]( اِخ ) انصاری. عمه قاسم بن غنام و از زنان صحابی بوده. رجوع به الاصابة فی تمییز الصحابة ج 8 ص 266 شود.
ام فروة. [ اُم ْ م ِ ف َ وَ ] ( اِخ ) دختر ابی قحافه تمیمی. خواهر ابوبکر خلیفه اول. از زنان صحابی بوده و از وی حدیث روایت شده است. رجوع به الاصابة فی تمییز الصحابة ج 8 ص 265 شود.
ام فروة. [ اُم ْ م ِ ف َ وَ ] ( اِخ ) فاطمه یا قریبه، دختر قاسم بن محمدبن ابوبکر. از زنان امام محمد باقر و مادر جعفر صادق و زنی پرهیزکار بوده. ( از ریحانة الادب ج 6 ص 230 ). و نیز رجوع به خیرات حسان ج 1 ص 154 و تذکرةالخواتین ص 59 شود.
ام فروة. [ اُم ْ م ِ ف َ وَ ] ( اِخ ) کنیه یکی از دختران امام جعفر صادق بوده است. ( از ریحانة الادب ج 6 ص 230 ) ( مجمل التواریخ و القصص ص 456 ).

فرهنگ فارسی

کنیه یکی از دختران امام جعفر صادق بوده است.

فرهنگ اسم ها

اسم: ام فروه (دختر) (عربی) (تاریخی و کهن، مذهبی و قرآنی) (تلفظ: omme farve) (فارسی: ام‌فَروه) (انگلیسی: omme farve)
معنی: نام دختر امام موسی کاظم ( ع ) و مادر امام جعفرصادق ( ع )، ( اَعلام ) ) مادر امام جعفر صادق ( ع )، ) نام دختر امام موسی بن جعفر ( ع )

دانشنامه آزاد فارسی

اُمِّ فَرْوه (قرن ۲ق)
لقب دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر، بانوی محدث و پارسا، همسر امام باقر (ع) و مادر امام صادق (ع) و عبدالله. نام او را فاطمه یا قریبه ضبط کرده اند و مادرش اسماء بنت عبدالرحمان بن ابی بکر بوده است، از همین روی از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: ولدنی ابوبکر مرّتین، یعنی از دو جهت با ابوبکر پیوند دارم.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] ام فروة (ابهام زدایی). ام فروة می تواند به موارد زیر اشاره داشته باشد:
[ویکی فقه] ام فروه، همسر امام باقر (علیه السلام) و مادر بزرگوار امام صادق (علیه السلام) می باشد. وی بانویی جلیل القدر و مورد تمجید امام صادق (علیه السلام) بوده است.
حضرت صادق (علیه السلام) در کلیه صفات و سجایای اخلاقی مانند آباء خود سرآمد روزگار و منحصر به فرد بوده و اصولاً وجود چنین امامی، با دارا بودن تمام فضایل مسلتزم پرورش یافتن در دامن مادری پاک و با دانش بوده است.نام مادر او فاطمه یا قربیه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است. کنیه مادر امام (علیه السّلام) را ام فروه گفته اند. پدرش قاسم بن محمد بن ابی بکر و مادرش را اسماء، دختر عبدالرحمن بن ابی بکر ذکر کرده اند. ام فروه بانوی معظمه ای بود که در دامن سیادت قاسم بن محمد بن ابی بکر تربیت شده و گویند از دو جهت ایرانی نژاد است یکی از طرف پدر که به ملکه ایران شهربانو می رسد و از طرف مادر - پدرش نیز بنا بر روایتی خواهر شهربانو ملکه دیگر ایران را داشته است و این نسب پاک آریایی به مقام سیادت جده اش حضرت زهرا (سلام الله علیها) سیده زنان عالم اضافه شده و از دو رشته تربیت صحیح و پاک این نابغه علم و ادب بوجود آمد و از جدش حضرت سجاد می شنید که ناشر علوم جلی و خفی خواهد بود.
آشنا به علوم زمانه خویش
شیخ کلینی در کتاب کافی به سند خود از عبدالاعلی نقل کرده است که گفت: ام فروه را دیدم که در اطراف خانه کعبه طواف می کرد و لیاسی پوشیده بود که کسی او را نشناسد. هنگامی که خواست دست خود را روی حجرالاسود بگذارد، دست چپ را روی سنگ گذاشت. مردی (که به نظر می رسد از عامه بوده) به او گفت: دست چپ را روی سنگ گذاشتی بر خلاف سنت است و تو اشتباه کردی. ام فروه گفت: لازم نیست تو چیزی به ما بیاموزی چرا که ما از دانش شما بی نیاز هستیم. و از این پاسخ می توان آشنایی او را به مسایل ففهی دریافت ام فروه از امام باقر (علیه السلام) احادیث زیادی نقل کرده است. از امام سجاد (علیه السلام) نیز روایاتی نقل کرده که یک مورد آن از نظرتان می گذرد: «حضرت علی بن الحسین (علیه السّلام) به او فرمود: ای ام فروه، من برای گناهکاران از شیعیان خود در هر روز و شب صد بار دعا می کنم و از خدا برای آنان طلب آمرزش می نمایم، زیرا ما بر چیزی که می دانیم صبر می کنیم و آنها بر چیزی که نمی دانند صبر می کنند.»
نظر امام صادق درباره ایشان
امام صادق (علیه السّلام) درباره مادرش فرموده است: «مادرم مومن، متقی، و نیکوکار بود و خداوند نیکوکاران را دوست می دارد».
[ویکی اهل البیت] ام فروه، همسر امام باقر و مادر امام صادق علیهم السلام، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر بود. نام وی فاطمه یا قریبه و ام فروة کنیه اش بود.
فاطمه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر و فرزند اسماء دختر عبدالرحمن بن ابی بکر که با کنیه ام فروه شهرت داشته، مادر امام صادق علیه السلام و همسر بافضیلت امام باقر علیه السلام بوده است.
ام فروه، مادر امام صادق علیه السلام اضافه بر مقام بلند عرفان و تقوی و ارزش های عمیق اخلاقی و انسانی، آن طور که کلینی و مامقانی و برقی نوشته اند: وی به عنوان بانوی صحابی و راوی حدیث هم، از فرزند عالی مقام خویش، امام ششم معرفی شده است.
این بانوی بلندمقام، مادر امام و همسر امام است و آن طور که از مسعودی روایت شده، وی از تمام بانوان عصر خویش در مقام تقوی و پرهیزکاری سرآمد و ممتاز بوده است. امام صادق علیه السلام درباره مادرش فرموده است: مادرم مؤمن، متقی و نیکوکار بود و خدا نیکوکاران را دوست دارد.
از نظر اصالت خانوادگی نیز، پدر او قاسم بن محمد هم پسرخاله و هم از اصحاب معتبر و مورد اعتماد علی بن الحسین، امام زین العابدین علیه السلام می باشد. امام صادق علیه السلام درباره عظمت ایمان و مقام معنوی مادر خویش ام فروه فرموده است: کانت امی ممن آمنت واتقت، واحصنت والله یحب المحسنین؛ مادر من، از جمله بانوانی است که باایمان بوده پاکی و پرهیزگاری داشته درستی و نیکوکاری شیوه او بوده و خداوند متعال هم نیکوکاران را بسیار دوست می دارد.
همچنین امام صادق علیه السلام از مادر خود روایت می کند که وی از همسر خود امام باقر علیه السلام بازگو کرده که آن حضرت فرموده است: من در هر شبانه روز هزار بار برای شیعیان گناهکار خود دعا می کنم و از درگاه الهی برای آنان درخواست آمرزش می نمایم زیرا ما در برابر مصایب و مشکلاتی که مشاهده می کنیم صبر و شکیبایی را پیشه می سازیم در حالی که عالم و آگاه به اجر و پاداش الهی هستیم. اما شیعیان ما چنین علم و دانشی را ندارند و فقط به خاطر پیروی و اطاعت از ما برای حفظ عقیده و دینداری خود، هر گونه سختی و مشقتی را تحمل می نمایند!
کلینی از عبدالاعلی روایت کرده: من ام فروه را در طواف خانه کعبه در حالی که چادر ساده ای به تن پیچیده بود، مشاهده کردم وی در حالی که طواف خود را انجام می داد، با دست چپ هم حجرالاسود را لمس کرد اما این عمل مورد انتقاد و اعتراض مردی واقع شد و او رفتار ام فروه را مغایر با سنت و احکام طواف تشخیص داد اما ام فروه در حالی که از لحن اعتراض آمیز آن مرد فهمیده بود وی از پیروان اهل بیت علیه السلام نیست، پاسخ داد: انا لاغنیا عن علمک؛ ما خانواده ای هستیم که از علم و دانش تو بی نیاز می باشیم.
خلاصه، ام فروه مادر امام صادق علیه السلام که به عالم آل محمد صلی الله علیه و آله معروف بوده و همسر او باقرالعلوم نام داشته و پدر شوهر او هم یکی از دانشمندان و فقها هفتگانه مدینه بوده است و در خانواده علم و دانش و بینش و فضیلت می زیسته، می بایست هم از علم و دانش دیگران بی نیاز باشد و لمس حجرالاسود در حال طواف را خلاف و باطل کننده طواف نداند.
[ویکی شیعه] ام فروه (ابهام زدایی). ام فروة می تواند به موارد زیر اشاره داشته باشد:

جمله سازی با ام فروه

سياست عمر اين افتضا را داشت كه نسبت به افراد با شخصيت، مانند جبله و خالد،سختگيرى نشان دهد. وگاهى اين سختگيرى را نسبت به كسان آنها يا متعلقان شخص،عملى مى ساخت تا آنها را خوار و ذليل كند. چنانكه با پسرش عبدالرحمن، ام فروه خواهرابوبكر، جعده سلمى، ضبيع تميمى، نصر بن حجاج، ابو ذؤ يب پسر عمويش و ابوهريره بدبخت و امثال آنها چنين كرد.

وى فرزند ابوبكر، ولى پرورش يافته و (ربيب ) على عليه السلام است و مادرشاسماء بنت عميس از زنان پاك طينت روزگار بود كه فرزندان رشيدىتحويل جامعه اسلامى داد. محمد علاوه بر فضايل و مكارمى كه داشت جد مادرى حضرت امامصادق محسوب مى شود. بدين گونه كه پسرى به نام قاسم فقيه حرمين داشت كه دختراو ام فروه همسر امام باقر عليه السلام و مادر حضرت امام صادق عليه السلام است.

عمر نسبت به زنان، خشونت بيشترى داشت، زنان از او مى ترسيدند. در فوت ابوبكرزنان خانواده اش مى گريستند و عمر مرتب منع مى كرد، اما زنان هم چنان به ناله و فريادادامه مى دادند، عاقبت عمر، ام فروه خواهر ابوبكر را از ميان زنان بيرون كشيد و تازيانهاى بر او نواخت زنان پس از اين ماجرا متفرق گشتند.

گزارش محتوای نامناسب