اجتناب از ابهام

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اجتناب از ابهام در علم منطق به معنای پرهیز از کلام مبهم و محتمل الوجوه است.
در مباحث مربوط به توابع خطابه که شامل تحسینات و تزیینات کلام است، بحث درباره آراستن سخن به کمک صنعت بدیع، معانی و بیان، و پیراستن کلام از اموری است که باعث ردائت، پستی و زشتی آن می شود. یکی از اموری که خطیب در خطابه اش باید از آن اجتناب کند، این است که از ابهام، مغالطه و احتمال ضدین دوری کند، زیرا ابهام گویی، انسان را به ورطه مغالطه کشانده، از خطابه دور می کند، در حالی که هدف گوینده، اثبات حق، فهماندن مطلب خویش و قانع ساختن شنوندگان درباره امری است که می خواهد آنها را به آن وادار کند.البته ابهام گویی که مغالطه و احتمال ضدّین را در بر دارد، در شعر؛ به دلیل ویژگی شعر؛ از تزیینات محسوب می شود. همچنین این امر، برای کاهنان و منجّمان مفید است، زیرا همواره می خواهند برای سخن خود، محملی داشته باشند تا اگر کذب یک طرف آشکار شد به وجه دیگر کلام تمسک کنند.

جمله سازی با اجتناب از ابهام

دیدگاه نویسندگان و ویراستاران در مورد استفاده از ویرگول رشته‌ای متفاوت است و کاربردش نیز تا حدی بین انگلیسی زبان‌ها در مناطق مختلف، متفاوت است. در زبان انگلیسی آمریکایی، از ویرگول رشته‌ای به عنوان سبک روزنامه‌نگاری نوشتاری در مقایسه با سبک آکادمیک یا رسمی، کمتر استفاده می‌شود. بخش عمده‌ای از سبک‌های نوشتاری انگلیسی آمریکایی، از جمله شیوه‌نامه ای‌پی‌ای، شیوه‌نامه شیکاگو، شیوه‌نامه ام‌ال‌ای، کتاب عناصر شیوه اثر ئی بی وایت و ویلیام استرانک و سبک راهنمای چاپ اداری دولت آمریکا، استفاده از ویرگول سریال الزام‌آور است. در مقابل، سبک‌های نوشتاری مرتبط با مطبوعات آمریکا به عدم استفاده از آن توصیه می‌کند. در کانادا، کتابچهٔ راهنما که توسط مطبوعات کانادا منتشر می‌شود به عدم استفاده از آن توصیه می‌کند. این سبک کمتر در انگلیسی بریتانیایی به کار می‌رود اما چند راهنمای نوشتار انگلیسی بریتانیایی، استفاده از آن را الزام‌آور کرده‌اند؛ به ویژه دفترچه راهنمای سبک آکسفورد. سبک نوشتاری آکسفورد بیان می‌کند که «استفاده از ویرگول در میان عبارت‌ها کاربرد دارد … به کار بردن ویرگول قبل از و در آخرین مورد، متفاوت است … این ویرگول به عنوان ویرگول آکسفورد شناخته می‌شود؛ چون بخشی از سبک نوشتاری انتشارات دانشگاه آکسفورد است». سبک نوشتاری گارنر آمریکا پیشنهاد می‌کند که از ویرگول سریال فقط در جایی استفاده شود که برای اجتناب از ابهام ضروری باشد.