[ویکی فقه] سوره های مورد اختلاف از جهت مکی یا مدنی بودن را سوره های اختلافی گویند. سوره هایی را اختلافی گویند که در مکی یا مدنی بودن آن ها به دلیل روایات و نقل های موجود در این زمینه، اختلاف شده است. اسامی سوره های اختلافی سوره فاتحه (حمد)؛ نساء؛ یونس؛ رعد؛ حج؛ فرقان؛ یس؛ ص؛ محمد؛ حجرات؛ الرحمن؛ حدید؛ صف؛ جمعه؛ تغابن؛ ملک؛ دهر؛ مطففین؛ اعلی؛ فجر؛ بلد؛ لیل؛ قدر؛ بینه؛ زلزال؛ عادیات؛ تکاثر؛ ماعون؛ کوثر؛ اخلاص؛ فلق؛ ناس.
جمله سازی با سور مکی و مدنی اختلافی
در قرآن اطلاعات دقیقی از محل تولد، مرگ، همسران و فرزندان محمّد و اشارات صریحی به اتفاقات، افراد و تواریخ زندگی و دهههای آغازین از اعلام پیامبری او وجود ندارد و تلاشی نمیکند که زندگینامهای از محمّد ارائه دهد. مطالب قرآن از چهار دستهٔ آخرالزمانی، احکام، مباحثات با دیگر ادیان و داستانهای پیامبران هستند. با وجود این، قرآن داستان دو شهر را نیز بازگو میکند: یکی مکانی مقدّس به نام «مسجد الحرام» یا «بیت العتیق» است که با «کعبه»، «درهٔ مکّه» یا «منطقهٔ بکه» ارتباط دارد. دیگری «المدینه» (شهر) یا «یثرب» نام دارد که مؤمنان پس از «اخراجشان» در آن سکونت گزیدهاند. این مکانها ممکن است با مکّه و مدینهٔ منابع اسلامی یکسان نباشند و با تکیه به قرآن بهتنهایی نمیتوان موقعیت جغرافیاییشان را مشخص کرد. مسلمانان مطالب قرآن را به دو دستهٔ مکی و مدنی تقسیم کردهاند. قرآنپژوهان معاصر این دستهبندی را نپذیرفتهاند، اما مورد قبول است که برخی از سورههای قرآن قبل از هجرت و برخی بعد از هجرت نازل شدهاند.
سندهای ترتیب نزول، در کتب علوم قرآن و تفسیر آمدهاند. در بسیاری از کتب نیز فوایدی برای کشف ترتیب نزول یا شناخت مکی و مدنیبودن سورهها آورده شدهاست؛ اما معمولاً دغدغهٔ محققان، کشف ترتیب دقیق و قابل اعتماد از نزول سورهها نبوده و فقط به نقل جداولی که به آنها رسیده، اقدام میکردند. البته در برخی موارد جدولی مسند در اختیار بزرگانی از علم بودهاست که از کتابی معتبر و افرادی موثق به دست آورده بودند؛ اما آنها به دلایلی خاص فقط به ذکر مواردی از جدول ترتیب سورهها بسنده کردهاند و جدول را به صورت کامل ارائه نکردهاند؛ آنجنان که طبرسی در ذیل سوره انسان چنین کردهاند. با بررسی و تتبّع جامع صورت گرفته توسط برخی محققین، سیر ذکر ترتیب نزول سور بهطور مسند و غیرمسند در کتب ذیل آمده که از این میان در ۲۷ منبع، جداول با سند کامل آورده شدهاند: