خدامرادخان زند

لغت نامه دهخدا

خدامرادخان زند. [ خ ُ م ُ ن ِ زَ ] ( اِخ ) وی یکی از سرداران کریمخان زند است و بزمان او شجاعتهای بسیار کرد و در استقرار حکومت کریمخان بسی شمشیر زد. چون کریمخان در محاصره ارومیه نشست طایفه ای از ایلات شیطانی که در سرحدروم سکنی داشتند، شروع به آزار مترددین و مسافرین نمودند. وقتی که خبر آزار و ایذاء آنان بکریمخان رسیدخدامرادخان زند را با هفت هزار سوار فرستاد تا آن جماعت را قتل و غارت و تنبیه کنند. خدامرادخان حسب الحکم با آن فرقه مقابل گردید و شکست فاحش بدیشان داد. وباز چون جماعت لیلاوی سر از اطاعت باززدند، خدامرادخان از طرف کریمخان زند مأمور تنبیه و سرکوبی آنان شد. او در معیت نظرعلیخان با ده هزار سوار عازم جنگ باآنها گردید. لیلاویان سه سنگر در میان یکدیگر ترتیب دادند و در سنگر اول جوانان شجاع و در سنگر دوم مال و دواب و در سنگر سوم زنان و اطفال را گذاردند. بالاخره خدامرادخان با نظر علیخان پس از جنگهای سخت آن طایفه را به انقیاد درآوردند و سه سنگر مزبور را یکی پس از دیگری بدست گرفتند. ( از مجمل التواریخ گلستانه ص 274 ). برای اطلاع بیشتر از شرح فداکاریها و جنگهای خدامرادخان رجوع به مجمل التواریخ صص 275 - 276 شود.

دانشنامه آزاد فارسی

خدا مرادخان زَند ( ـ۱۱۷۶ق)
از رؤسای ایل زَند و از امرای لشکر کریم خان زند. نخست در دستگاه زَندیّه عنوان ایشیک آقاسی باشی (وزیر تشریفات و دربار) داشت. اما در نبردهای مختلف نیز همراه کریم خان یا نمایندۀ وی بود. او در ۱۱۷۲ق کرمان را ضمیمۀ متصرفات کریم خان و در تصرف ارومیه نیز به وی یاری رساند، همچنین شورش یکی از خوانین قاجار را در گیلان و قزوین فرونشاند. خدا مُراد در ۱۱۷۶ق ولایت کرمان یافت، اما به سبب سخت گیری هایش در جمع آوری مالیات از مردم، در شورشی کشته شد.

جمله سازی با خدامرادخان زند

کریم‌خان تا سال ۱۱۷۲ق به‌علت گرفتاری‌های داخلی متعدد نتوانسته بود به کرمان بپردازد. در این سال خدامرادخان، ایشیک‌آقاسی، را به حکومت کرمان و سرکوبی شاهرخ‌خان مأمور کرد. در برخوردی که بین دو طرف در نزدیکی بهاباد کرمان رخ داد شاهرخ‌خان کشته شد و خدامرادخان زند چهار سال بدون کوچک‌ترین حادثه‌ای به حکومت ادامه داد. تا اینکه تقی‌خان درانی، زغال‌فروشی از اهالی کرمان، پس از رنجشی که از خدامرادخان پیدا کرده بود طی نبردی شبانه موفق شد شهر کرمان را به تصرف درآورد