واژهٔ انفُسِهِم در زبان عربی به معنای جانهایشان یا خودشان است و در متون دینی و ادبی برای اشاره به ذات و حقیقت درونی انسان به کار می‌رود. این لفظ بر مفهوم نفس یا خویشتن دلالت دارد و در آیات قرآن کریم و روایات اسلامی، اغلب در مباحث اخلاقی و معنوی مورد توجه قرار می‌گیرد. عبارت «یُزَکُّونَ أَنفُسَهُمْ» به معنای خود را به پاکی میستایند یا خودستایی می‌کنند است. ریشهٔ این ترکیب از کلمهٔ زکات گرفته شده که در اصل به معنای رشد و نموّ ناشی از برکت الهی است. در فرهنگ قرآنی، تزکیهٔ نفس به فرآیند پالایش روح و تربیت اخلاقی اشاره دارد که هدف آن رسیدن به کمال و قرب الهی است.
تزکیهٔ نفس به دو گونه تقسیم می‌شود: یکی تزکیه‌ای که از طریق اعمال صالح و تلاش آگاهانهٔ انسان حاصل می‌شود و بسیار پسندیده و مورد تأکید شرع است؛ و دیگری تزکیه‌ای است که تنها با ادعا و بدون پشتوانهٔ عمل همراه باشد. نمونهٔ نوع نخست را در آیۀ شریفهٔ «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّى» می‌بینیم که بر رستگاری کسی دلالت دارد که با عمل صالح، نفس خویش را پاک کرده است.