یگانگی خدا (توحید) یکی از اصول اساسی و بنیادین در دین اسلام و دیگر ادیان ابراهیمی است. این مفهوم به معنای اعتقاد به وجود یک خداوند یگانه و بیهمتا است که هیچ شریک و همتایی ندارد.
این مفهوم به دو بعد اصلی تقسیم میشود:
توحید ذاتی: به معنای یگانگی خداوند در ذات و وجود است. یعنی خداوند تنها موجودی است که وجودش ضروری و مستقل است و هیچکس و هیچ چیز نمیتواند وجود او را به وجود آورد یا از او مستقل باشد.
توحید صفاتی: به معنای بیهمتا بودن خداوند در صفات و ویژگیهایش است. این بدان معناست که صفات خداوند (مانند علم، قدرت، حکمت، رحمت و…) منحصر به فرد و بینظیر هستند و هیچ موجودی نمیتواند به طور کامل این صفات را داشته باشد.
دلایل یگانگی خدا
استدلالات عقلی: بسیاری از متفکران و فیلسوفان اسلامی برای اثبات این اصل از استدلالهای منطقی و فلسفی استفاده کردهاند. به عنوان مثال، وجود جهان و نیاز آن به یک خالق، یکی از دلایل اصلی برای اثبات وحدانیت خداوند است.
وحدت در خلقت: وجود نظم و هماهنگی در کائنات نشاندهنده این است که همه چیز تحت اراده و خواست یک خالق واحد است.
وحی و کتابهای آسمانی: متون مقدس، از جمله قرآن کریم، به صراحت به این موضوع تأکید میکنند و آن را به عنوان یکی از مهمترین اصول ایمان مسلمانان معرفی میکنند.
یگانگی خدا در قرآن
قرآن کریم به طور مکرر به مفهوم توحید اشاره کرده و آن را به عنوان اساس ایمان معرفی میکند. به عنوان مثال، در آیه 112 سوره اخلاص میخوانیم: بگو: او الله است، یکتا، الله، بینیاز، او را زاده نیست و زاده نشده است و هیچکس همتای او نیست.