عبارت یک بار مصرف (به انگلیسی: Disposable) به محصولات یا وسایلی اشاره دارد که طراحی شده‌اند تا فقط یک بار مورد استفاده قرار گیرند و پس از استفاده دور انداخته شوند. این مفهوم در بسیاری از زمینه‌ها کاربرد دارد، از جمله لوازم بهداشتی، پزشکی، بسته‌بندی مواد غذایی، و حتی ابزارهای خانگی.
ویژگی‌های این محصولات
طراحی برای استفاده کوتاه‌مدت: این محصولات برای استفاده موقت یا محدود طراحی شده‌اند و دوام یا قابلیت استفاده مکرر ندارند.
غیرقابل شست‌وشو یا بازیابی: معمولاً نمی‌توان آن‌ها را شست‌وشو داد یا برای استفاده مجدد بازسازی کرد.
ارزان و مقرون‌به‌صرفه: بسیاری از این محصولات به دلیل قیمت پایین و سهولت دسترسی، محبوب هستند.
سهولت در استفاده: این محصولات معمولاً ساده و بدون نیاز به نگهداری خاص هستند.
دور انداختن پس از استفاده: پس از استفاده، این محصولات دور انداخته می‌شوند و قابلیت بازیافت ندارند (البته برخی از آن‌ها قابل بازیافت هستند).
نمونه‌هایی از محصولات یک بار مصرف
در پزشکی: سرنگ‌ها، دستکش‌های پزشکی، ماسک‌های جراحی و گان‌های بیمارستانی.
در غذا و نوشیدنی: لیوان‌های پلاستیکی یا کاغذی، ظروف یک بار مصرف، نی، قاشق و چنگال پلاستیکی.
در بهداشت: پوشک بچه، دستمال کاغذی، نوار بهداشتی، تیغ اصلاح و سایر وسایل بهداشتی.
در بسته‌بندی: کیسه‌های پلاستیکی، بطری‌های آب معدنی، بسته‌بندی‌های مواد غذایی و سایر محصولات بسته‌بندی.
مزایا و معایب محصولات یک بار مصرف
مزایا: استفاده از این محصولات در بسیاری از موارد (مانند پزشکی) به دلیل جلوگیری از انتقال آلودگی‌ها و بیماری‌ها ضروری است. این محصولات به راحتی قابل استفاده هستند و نیازی به شست‌وشو یا نگهداری ندارند. همچنین هزینه تولید و خرید این محصولات پایین است.
معایب: این محصولات، به‌ویژه پلاستیکی، باعث آلودگی محیط زیست و افزایش زباله‌های غیرقابل بازیافت می‌شوند. همچنین تولید این محصولات نیازمند مصرف زیاد منابع طبیعی است. اگرچه قیمت آن‌ها پایین است، اما هزینه‌های ناشی از زباله‌های تولیدی و تأثیرات زیست‌محیطی در بلندمدت بسیار زیاد است.