دروغ

دروغ. [ دُ ] ( اِ ) سخن ناراست. قول ناحق. خلاف حقیقت. مقابل راست. مقابل صدق. کذب. ( غیاث ).

(دُ ) [ په. ] (اِ. ) سخن ناراست، خلاف حقیقت، کذب. مق راست.، ~ شاخدار کنایه از: دروغ بزرگ.، ~ مصلحت آمیز دروغی که به خاطر فرو نشاندن فتنه و آشوب و پیشگیری از آسیب و زیان گفته می شود.

دروغ از منظر روایات
اخبار وارده در بزرگی گناه دروغ و شدت عقوبت و مفاسد مترتب برآن زیاد می باشد که دراین قسمت به برخی از روایات اشاره می شود:۱) پیامبر اکرم صلوات الله علیه فرمود: «مؤمن هرگاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار ملک او را لعنت می کنند و بوی بدی از قلبش بیرون می آید که تا به عرش می رسد و خداوند به سبب این دروغ، گناه هفتاد زنا که کمترین آن زنای با مادر است را برای او می نویسد.» ۲) در جایی دیگر می فرماید: «از دروغ بپرهیز که روی دروغگو را سیاه می کند.» ۳) مردی از رسول خدا صلوات الله علیه پرسید: «چه عملی سبب دخول در آتش است؟ حضرت فرمود: دروغ زیرا دروغ سبب فجور و فجور سبب کفر و کفر سبب دخول در آتش است.» ۴) دروغ سبب گرفتن صورت انسانی از دروغگو است؛ یعنی صورت برزخی اش انسان نیست. رسول خدا صلوات الله علیه به حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند: در شب معراج زنی را دیدم که سرش مانند خوک و بدنش مانند بدن الاغ بود و سبب آن فتنه انگیزی و دروغ بود. ۵) در روایتی دیگر پیامبر اکرم صلوات الله علیه ریشه دروغ را در کمبودها و پستی های انسان چه از لحاظ روحی و یا جسمی بیان فرموده است: دروغگویی از پستی روح ریشه می گیرد. ۶) در روایتی دیگر، حضرت امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: بزرگترین گناهان نزد خدا، زبان دروغگو است. 
[ویکی شیعه] دُروغ به معنای اظهار خلاف واقع و سخن بر خلاف حقیقت، از گناهان کبیره است که در قرآن و حدیث از آن نهی شده است. در احادیث، دروغ کلید بدی ها و مایه تباهی ایمان محسوب گشته است. در مواردی دروغ گفتن مجاز و حتی گاه واجب شمرده شده است که اضطرار، جنگ و آشتی دادن مؤمنان، برخی از این موارد است.
إِنَّ اللَّـهَ لَا یهْدِی مَنْ هُوَ کاذِبٌ کفَّارٌ. (ترجمه: خداوند آن کس را که دروغگو و کفران کننده است هرگز هدایت نمی کند.)
دروغ به معنای سخن نادرست، خلاف حقیقت و واقعیت، قول ناحق و به معنای نقل گفتاری از کسی که آن را نگفته است، می باشد. اصل آن در گفتار است؛ گذشته باشد یا آینده، وعده باشد یا غیر آن. ضد صدق و خبر از خلاف واقع چه به صورت عمد یا سهو، آمده است. در اصطلاح همان اظهار امر خلاف واقع و سخن بر خلاف حقیقت را دروغ گویند و یکی از بزرگترین و بدترین صفات انسان دروغ گفتن است.
[ویکی اهل البیت] خبر دادن از چیزی بر خلاف واقع؛ و ضدش راستی است. دروغ گفتن، نوشتن، با اشاره و نقل آن (بدون آگاهی دادن به دروغ بودن) و گوش دادن به آن، از گناهان کبیره و حرام است؛ چه برای امری کوچک باشد یا بزرگ.
کلمه کذب (دروغ) با مشتقاتش، دویست و هشتاد و دو (282) مرتبه در قرآن مجید آمده است؛ که به معنای دروغ گفتن، اتهام به دروغ گوی، تکذیب و قبول نکردن رسالت پیغمبران علیهم السلام و سخنان آنان، ادعای دروغین و موارد دیگر که در همه آنها معنای دروغ موجود می باشد.
نکته اول: هر چند برای دفع ضرر، چه کم یا زیاد، دروغ جایز است؛ لکن اگر ضرر، مالی و قابل تحمل است، مستحب است آن ضرر را قبول کند و دروغ نگوید.
نکته دوم: منظور از ضرر، ضرری است که نابجا و مستحقش نیست و به ناحق باشد؛ نه این که برای هر ضرری، دروغ جایز باشد.
[ویکی نور] دروغ، عنوان کتابی است به قلم سید رضا صدر در عصر حاضر. این کتاب، درباره دروغ و دروغگویی و ریشه ها و عوامل آن، به زبان فارسی نوشته شده است.
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و 24 بخش است و از نثری روان و استوار برخوردار می باشد.
مؤلف، با اشاره به اینکه دروغ، گناهی است بزرگ و با استناد به احادیث بیان می دارد که این گناه، کلید گناهان دیگر می باشد و از نظر ارتکاب، آسان ترین گناه است و همه کس در خطر آن، قرار دارد.
بسیاری از گناهان را هرکسی نمی تواند مرتکب شود، ارتکابش شرایطی لازم دارد، ولی دروغ را ناتوان ترین اشخاص و بی شعورترین آن ها در بیشتر اوضاع و احوال می تواند مرتکب گردد؛ ازاین رو، شایستگی دارد که بیش از گناهان دیگر، مورد بحث قرار گیرد، چون خطر ارتکابش بیش ازگناهان دیگر می باشد.
آیا می شود با این گناه شوم، مبارزه کرد؟ آیا می توان، این میکروب خطرناک را، تا اندازه ای، ازپیکر جامعه دور کرد؟ بایستی توفیق این کار از خدای بزرگ خواسته شود.