جذبه

در زبان، جذبه به معنای کشش است، اما در عرفان به معنای کشش غیبی بنده به سوی خداوند، با لطف الهی و بدون نیاز به تلاش و تحمل سختی‌های مسیر سلوک به کار می‌رود. عرفا، سالکان این مسیر را بر اساس نوع جذبۀ الهی به چهار دسته تقسیم کرده‌اند: سالک، مجذوب، سالکِ مجذوب و مجذوبِ سالک. سالک به کسی اطلاق می‌شود که در سلوک خود، به‌طور مستقیم جذبۀ الهی را تجربه نمی‌کند. مجذوب، فردی است که جذبۀ الهی به او دست می‌دهد، اما هنوز وارد وادی سلوک نشده و از موانع و مشکلات آن آگاه نیست. سالکِ مجذوب، که به محبوب محب نیز شناخته می‌شود، کسی است که پس از مجاهدت و پیمودن مراحل مختلف، جذبۀ حق را تجربه کرده و صلاحیت ارشاد را به دست می‌آورد. سیر او به عنوان سیر مُحبّی شناخته می‌شود. مجذوب سالک، فردی است که به واسطه جذبۀ الهی، وارد سلوک شده و معرفت مراحل و مراتب را کسب کرده است. ابراهیم ادهم به عنوان نخستین مجذوب در تاریخ تصوف شناخته می‌شود.