حفظ در دو مفهوم مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از این معانی مربوط به موضوعاتی مانند جهاد، ودیعه، خوراک و نوشیدنی و حدود است. به طور کلی، حفظ به دو شکل تعبیر می‌شود: نخست، مراقبت و نگهداری از اشخاص یا اشیاء، و دوم، به یاد سپردن اطلاعات یا دانش. این واژه به معنای نخست به معنای نگهداری و مراقبت از چیزی یا کسی است تا از آن در برابر خطرات و آسیب‌ها دفاع شود. این مفهوم نشان‌دهنده اهمیت حفاظت از ارزش‌ها و دارایی‌هاست تا از خسارت و آسیب جلوگیری شود. به عنوان مثال، در زمینه‌های مختلفی مانند جهاد، حفاظت از جان و مال افراد و همچنین نگهداری از امانات اهمیت ویژه‌ای دارد. مراقبت از خوراک و نوشیدنی نیز نشان‌دهنده توجه به نیازهای اساسی انسان‌ها و حفظ سلامت جامعه است. بدین ترتیب، حفظ نه تنها یک عمل فیزیکی بلکه یک مسئولیت اجتماعی و اخلاقی نیز به شمار می‌آید که در زندگی روزمره و تعاملات انسانی نقش بسزایی دارد.
حفظ
لغت نامه دهخدا
حفظ. [ ح ِ ] ( ع مص ) نگاه داشتن. نگه داشتن. نگاهداشت. نگهداری. نگهداشت. گوش داشتن. حیاطة. وقایة. حراست. صیانت. محافظت، حرس. بقو. بقاوت. نگاهداری کردن. نگهداری کردن. بازداشتن شیئی از زیان و هلاک: احسن اﷲ حفظک و حیاطک. ( تاریخ بیهقی ص 298 ).
حفظ و عون خدای عزّوجل
بر سر و تنش خود و خفتان باد.مسعودسعد.از حفظ و عون یزدان در گرم و سرد دهر
بر شخص عالی تو شعار و دثار باد.مسعودسعد.و ضبط مسالک و حفظ ممالک... بسیاست منوط. ( کلیله و دمنه ). بذات خویش بحفظ خزانه جواهرقیام کرد. ( ترجمه تاریخ یمینی ).
- حفظ آبرو کردن؛ محافظت حسن شهرت خود کردن و آن را نگاه داشتن.
- فی حفظاﷲ، او فی کنف اﷲ و فی حرزاﷲو فی ستراﷲ؛ خدانگاهدار. خدانگهدار.
|| نگاهبانی. نگهبانی.
- حفظ سر؛ کتمان سر. رازپوشی. پوشیدن راز.
|| از بر بکردن. ( تاج المصادر بیهقی ). از برکردن. فراگرفتن. برکردن. یاد گرفتن. ( زوزنی ). بیاد گرفتن. نگاه داشتن. [ در همین معنای از بر کردن ]. و در فارسی آنرا با شدن و کردن صرف کنند. بیاد سپردن. بخاطر سپردن. الحفظُ ضبطُالصوَر المدرکة. ( تعریفات ):
زمانه گفته من حفظ کرد و نزدیک است
که اخترانش بر آفتاب و مه خوانند.مسعودسعد.و بحقیقت بباید دانست که فائده درفهم است نه در حفظ. ( کلیله و دمنه ). || هوشیاری. ( منتهی الارب ).
- حفظ مال؛ چرانیدن شتران و گوسفندان را. ( منتهی الارب ).
|| ( اِ ) یاد. مقابل نسیان. || حافظه. قوه حافظه: مفاصل را تیز گرداند و حفظ را تیز کند و دل را قوت دهد. ( نوروزنامه ).
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. جلوگیری از نابود شدن چیزی.
۳. یاد گرفتن و ازبر کردن شعر یا مطلبی.
فرهنگ فارسی
۱ - ( مصدر ) نگاهبانی کردن نگهداری کردن چیزی را. ۲ - ( اسم ) نگهبانی نگهداری: (وی بر حفظ مقام خود قادر نیست ) ۳ - ( مصدر ) بیاد سپردن از بر کردن بیاد داشتن: حفظ شعر. ۴ - ( اسم ) یاد: از حفظ نطق کرد. ۵ - حافظه: حفظش قوی است. یا حفظ تماس. نگهداری و ادام. تماس با قوای خودی. یا حفظ صحت. بهداشت حفظ الصحه. یا حفظ عهد. امتثال واجبات و دوری از محرمات. یا حفظ غیب. پاس خاطر شخص غایب داشتن.
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه اسلامی
حفظ به معنای نخست عبارت است از نگهداری و محافظت کردن از کسی یا چیزی به منظور دفاع از آن یا جلوگیری از وارد آمدن آسیب به آن.
احکام حفظ به معنای نخست
حکم حفظ و نیز چگونگی آن بر حسب متعلق حفظ، از قبیل جان، آبرو، مال و امانت، متفاوت است.
← حفظ جان
← احکام حفظ به معنای دوم
...
[ویکی الکتاب] معنی حَفِظَ: حفظ کرده(حفظ:ضبط کردن صورت آن چیزی است که برای ما معلوم شده است، بطوری که هیچ دگرگونی و تغییری در آن پیدا نشود)
معنی ﭐحْفَظُواْ: حفظ کنید
معنی رِعَایَتِهَا: حفظ آن - رعایت آن
معنی تَتَّقُونَ: می پرهیزید - خود را حفظ می کنید
معنی لَا یَتَّقُونَ: نمی پرهیزند - خود را حفظ نمی کنند
معنی وَقَانَا: ما را حفظ کرد - ما را نگه داشت
معنی وَقَاهُ: او را حفظ کرد - او را نگه داشت
معنی وَقَاهُمْ: آنان را حفظ کرد - آنان را نگه داشت
معنی یَعْصِمُکُم: شما را نگه می دارد - شما را حفظ می کند
معنی ﭐعْتَصِمُواْ: چنگ زنید-خود را حفظ کنید
معنی ﭐسْتُحْفِظُواْ: ازآنان خواسته شده بود حفظ کنند(با جدیت)
تکرار در قرآن: ۴۴(بار)
نگاهداری. مراقبت. هیچ کس نیست مگر بر او نگهبانی هست حفیظ: به معنی حافظ و مبالغه است. * برای انسان از پس و پیش تعقیب کنندگانی هست او را از امر خدا حفظ میکنند. ظاهراً مراد از «امر اللّه» تصادفات و بلاها است اگر از معقبات مراد ملائکه باشد قهراً به اعتبار جماعت است و تأنیث لقطی است یعنی جماعت معقّبات در «تلو» گذشت که صفت ملائکه با الف و تا جمع بسته نمیشود. با توجّه به آیه قبل که حاکی از علم و اطلاع خدا از اعمال بندگان است می‌شود گفت که این تعقیب کنندگان نویسندگان اعمال و در عین حال حافظ انسان اند نظیر آیه. * ممکن است مراد از «رسلنا» همان «حفظة» بوده باشند در این صورت با ملاحظه آیه «وَاِنَّ عَلَیْکُمْ لَحافِظینَ...»که گذشت معنی و هم کاتباند و هم آنها هستند که وقت رسیدن مرگ، انسان را قبض میکنند. و این منافی «یَتَوّفاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ»نیست زیرا خدا توفّی را هم به خود و هم به رسل و هم به ملک الموت داده است مثل خدا باغ را آبیاری کرد، من کردم، باغبان کرد.
ویکی واژه
نگاهبانی کردن، نگه داری کردن.
به ذهن سپردن، در حافظه نگاه داشتن.
یاد، ذهن.
جلوگیری از ایجاد خدشه یا آشفتگی.