زرشک

زرشک (به انگلیسی: Barberry) به گیاهی اطلاق می‌شود که میوه‌های کوچکی به رنگ قرمز یا زرد تولید می‌کند. این میوه‌ها ترش و خوشمزه هستند و در آشپزی و داروسازی کاربرد دارند.

ویژگی‌ها:

زرشک درختچه‌ای است که معمولاً ارتفاع آن به ۱ تا ۳ متر می‌رسد. این گیاه دارای برگ‌های کوچک و خارهایی است که به آن شکل خاصی می‌دهد. میوه آن به صورت خوشه‌ای روی گیاه رشد می‌کند و معمولاً در فصل تابستان و اوایل پاییز برداشت می‌شود.

کاربردها:

در آشپزی: میوه این گیاه به عنوان یک چاشنی در غذاها، به ویژه در غذاهای ایرانی مانند زرشک پلو با مرغ استفاده می‌شود. طعم ترش و ملس آن به غذاها عطر و طعمی خاص می‌بخشد.

در داروسازی: زرشک به دلیل خواص دارویی‌اش، به عنوان یک ماده مؤثر در طب سنتی و گیاه‌پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این میوه دارای خاصیت ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی است.

تصویر معنی زرشک

لغت نامه دهخدا

زرشک. [ زِ رِ ] ( اِ ) بار درختی است معروف که در طعام ها و آشها کنند و خورند و به عربی انبرباریس خوانند و بعضی گویند باریس درخت زرشک و حب الانبرباریس زرشک باشد. ( برهان ). بار درختی است سرخ و ترش که در طعام و آشها کنند و خورند و به یونانی انبرباریس گویند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). ثمر درخت کوچکی خاردار که سرخ و ترش مزه است. ( ناظم الاطباء ). انبرباریس بود. ( لغت فرس اسدی چ اقبال ص 306 ). میوه ای است خوش ترش که از آن آش سازند. ( شرفنامه منیری ). میوه ای است خرد، سرخ و ترش. امبرباریس. انبرباریس. برباریس. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). میوه آن ( میوه درخت زرشک ) کوچک و قرمزرنگ و بیضوی، بطول 7 تا 8 و بعرض 3 میلیمتر می باشد. ( فرهنگ فارسی معین ):
رخ ز دیده بکاشته بسرشک
وآن سرشکش به رنگ تازه زرشک.عنصری ( از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 306 ).مغز سران کدوی خشک اشک یلان زرشک تر
زین دو به تیغ چون نمک پخته ابای معرکه.خاقانی ( دیوان چ سجادی ص 463 ).خواهی زرشک آش زرشک آوری به رشک
یک مشت قلیه بر سر صحن برنج ریز.بسحاق اطعمه. || درخت این میوه. از این گیاه سه قسم در ایران موجود است و هر سه را زرشک خوانند، یکی در کوهستانهای خشک و دو گونه دیگر در جنگلهای خزر. ( از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا ). گیاهی است از رده دولپه ای های جدا گلبرگ که تیره زرشکیان را بوجود می آورد تیره زرشکیان از تیره های نزدیک به تیره آلالگان است. زرشک معمولی درختچه ای است به ارتفاع 2 تا 3 گز که معمولاً در حاشیه جنگلهای غالب نقاط اروپا و ایران می روید. برگهایش دندانه دار و گلهایش زردرنگ مجتمع، بصورت خوشه و آویخته است... ریشه و برگ و میوه آن بمصارف دارویی می رسد. برباریس. انبرباریس. ( فرهنگ فارسی معین ). رجوع به ترجمه صیدنه و ترجمه ضریر انطاکی و تحفه حکیم مؤمن و دزی ج 1 ص 586 و گیاه شناسی گل گلاب و جنگل شناسی ساعی شود. || گلی بود در هندوستان، سخت خوشبوی. ( لغت فرس اسدی چ اقبال ) ( از اوبهی ). نام گلی هم هست خوشبوی از گلهای هندوستان. ( برهان ). در هند نام گلی است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). گلی است خوشبوی و در بعضی از فرهنگها مسطور است که از گلهای هندوستان است. ( جهانگیری ):
هم از خیری و گاو چشم و زرشک
بشسته رخ هر یک آب ازسرشک ( لغت فرس اسدی چ اقبال ص 306 ).

فرهنگ معین

(زِ رِ ) (اِ. ) ۱ - درختچه ای است با برگ های دندانه دار و گل های خوشه ای زرد رنگ که میوة آن کوچک و قرمز رنگ و بیضوی است. ر یشه و برگ و میوة آن به مصارف دارویی و خوراکی می رسد. ۲ - (عا. ) لفظی حاکی از خشم و اعتراض مترادف «آی زکی ».

فرهنگ عمید

۱. (زیست شناسی ) درختچه ای خاردار با برگ های دندانه دار و کوچک که ریشه، ساقه، میوه، و برگ های آن مصرف دارویی دارد، زارج، زراج، زرک، زراک، امبرباریس، انبرباریس، برباریس.
۲. (زیست شناسی ) میوۀ خوشه ای، قرمزرنگ، و ترش مزۀ این گیاه که به عنوان چاشنی غذا به کار می رود.
۳. (شبه جمله ) [عامیانه، مجاز] هنگام مسخره کردن به کار می رود: فکر کردی خیلی بزرگ شدی؟! زرشگ!

فرهنگ فارسی

( اسم ) گیاهی است از رده دو لپه ییهای جدا گلربگ که تیره مخصوصی به نام زرشکیان از تیره نزدیک به تیره آلالگان است. زرشک معمولی درختچه ایست به ارتفاع ۲ تا ۳ متر که معمولا در حاشیه جنگلهای غالب نقاط اروپا و ایران میروید برگهاش دندانه دار و گلهایش زرد رنگ و مجتمع به صورت خوشه و آویخته است. میوه آن کوچک و قرمز رنگ و بیضوی به طول ۷ تا ۸ و به عرض ۳ میلیمتر میباشد. ریشه و برگ و میوه آن بمصارف دارویی میرسد برباریس انبر باریس.
دهی از دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان قزوین

دانشنامه آزاد فارسی

زِرِشک (barberry)
درخت یا درختچه های خارداریمتعلق به جنس زرشک Berberis، تیرۀ زرشک. میوه های آن سته های قرمز رنگ و ترش مزه، و گل های زرد رنگ دارند. غالباً از این درختچه ها برای ساختن پرچین استفاده می کنند. این جنس در ایران چهار گونه دارد که بیشتر در نواحی شمالی ایران پراکنده اند. از میوه های زرشک معمولی (Berberis vulgaris) در تهیه مربا و شربت استفاده می کنند. درخت زرشک خواص درمانی فراوان دارد. ریشه آن مدر است، و پوست ریشه و ساقه آن برای رفع بی نظمی های دستگاه گوارش با منشأ کبدی و کلیوی مؤثر است. همچنین، خون را تصفیه می کند. از لیموناد حاصل از میوۀ آن برای درمان تب های عفونی، تیفوس، و دیسانتری استفاده می کنند.

ویکی واژه

درختچه‌ای است با برگ‌های دندانه دار و گل‌های خوشه‌ای زرد رنگ که میوه آن کوچک و سرخ رنگ و بیضوی شکل و ترش مزه‌ است و ریشه و برگ و میوه آن به مصارف دارویی و خوراکی می‌رسد.
(عامیانه): لفظی حاکی از خشم و اعتراض مترادف «آی زکی».

جملاتی از کلمه زرشک

از دل مشک و سمن گرد برآورد، زرشک گرد مشک تو که برگرد گل و نسترن است

ارگ بهارستان (باغ زرشکی) مربوط به دوره افشار است و در بیرجند، خیابان منتظری، محدوده کوچه پست قدیم واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۶۸۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خون ‌گردد از زرشک مصفا و خون چرخ در دل ز داغ باغ زرشک تو گشت تار

از محصولات این شهر میتوان به زرشک، پسته، زعفران، عناب و... نام برد.